Brussel/Tunis, 14 januari 2014 – Drie jaar na het uitbreken van de revolutie heeft Tunesië het moeilijk zijn wil te tonen om echte mechanismen voor de overgangsjustitie te implementeren. Deze mechanismen zijn nodig om de ernstige gevallen van mensenrechtenschendingen tijdens de opstand efficiënt te behandelen. Ondanks de recente vooruitgang laten ze echter op zich wachten. Advocaten Zonder Grenzen (AdZG) maakt zich zorgen over deze situatie die een klimaat van straffeloosheid voor de daders schept en waar slachtoffers geen erkenning krijgen.
Naar schatting zouden ruim duizend mensen tijdens de revolutie het slachtoffer zijn geweest van schendingen van de mensenrechten. Ze werden voornamelijk verwond of gedood tijdens betogingen. Al snel werden initiatieven ondernomen om recht te spreken over deze schendingen, de daders te vervolgen en de slachtoffers te erkennen en te vergoeden. Jammer genoeg is de huidige stand van zaken teleurstellend.
De meeste overheidsmaatregelen om de slachtoffers te vergoeden bleven onsamenhangend en occasioneel. “Daarom wachten de slachtoffers nog altijd op hun beloofde eerherstel of vergoeding”, zegt Federica Riccardi, missiehoofd van AdZG in Tunis.
Er werden inspanningen gedaan om de belangrijkste verantwoordelijken van de ernstige mensenrechtenschendingen te vervolgen. Momenteel werden slechts een honderdtal dossiers van mensenrechtenschendingen opgesteld voor de nationale rechtbanken. Een groot aantal personen die zouden hebben deelgenomen aan ernstige schendingen tijdens de opstand werden nog altijd niet vervolgd of berecht. Anderen werden onlangs zelfs vrijgelaten. “Het risico op straffeloosheid is dus echt wel reëel”, vindt Federica Riccardi.
Het wetsontwerp over de Overgangsjustitie dat werd goedgekeurd door de Nationale Grondwetgevende Vergadering op 15 december jongstleden zou voor vooruitgang kunnen zorgen. Deze wet voorziet namelijk in de oprichting van een “Commissie Waarheid en Waardigheid” die de schendingen, gepleegd sinds de onafhankelijkheid van het land in 1956, kan helpen ophelderen en kan zorgen voor een schadefonds. Voor het missiehoofd van AdZG “blijven er evenwel fundamentele onzekerheden bestaan, zoals het definiëren van het slachtofferstatuut en het vermogen van deze commissie om haar rol te vervullen.”
In deze omstandigheden roept AdZG de Tunesische overheid op om snel de mechanismen voor de overgangsjustitie toe te passen, gericht op de slachtoffers en de vrijwaring van hun rechten. Het is noodzakelijk dat de wet op de overgangsjustitie niet gebruikt wordt voor partij- en politieke belangen ten nadele van de gerechtigheid.
Sinds 2011 ondersteunt AdZG de initiatieven van het maatschappelijk middenveld om het vertrouwen tussen justitie en de Tunesische bevolking te herstellen. “Wij steunen zes mensenrechten- en slachtofferorganisaties[1] zodat de gevallen van mensenrechtenschendingen goed gedocumenteerd worden en geïntegreerd raken in een strategie die pleit voor de overgangsjustitie. Dat is een proces van lange adem maar het is onontbeerlijk indien Tunesië zijn democratische evolutie sereen wil voortzetten”, besluit Federica Riccardi.
Hoofdfoto: De families van de slachtoffers van de revolutie in 2010 – 2011 verwachten gerechtigheid en compensaties, Tunis, Januari 2013 @ Forum Tunisien des Droits économiques et sociaux
[1] De Tunesische Liga voor de Mensenrechten (LTDH), de Vereniging van Tunesische Vrouwen, de Nationale Raad voor Vrijheden in Tunesië (CNLT), de Organisatie Vrijheid en Billijkheid, de Vereniging van families van martelaren en gewonden van de Tunesische revolutie (Awfia), Gerechtigheid voor de voormalige militairen van Barraket Essahel (Insaf), Om Chahid (in Rdayef-Gafsa) en De Militanten die de Barrières hebben uitgedaagd (in Sfax).
