Een primeur in Oeganda: Slachtofers nemen deel aan de strafprocedure tegen een LRA-bevelhebber

Gulu, Oeganda – Op 21 september 2016 heeft T. Kwoyelo , voormalig bevelhebber van het Verzetsleger van de Heer (Lord’s Resistance Army of LRA), zijn tweede hoorzitting voorafgaand aan het proces bijgewoond. Na tal van procedurele omwegen zou het proces nu op schema moeten zitten. Nog belangrijker is dat voor de eerste maal in Oeganda het recht van slachtoffers om te participeren in strafprocedures werd erkend. Dat zou een allereerste stap richting schadeloosstellingen kunnen betekenen voor slachtoffers in Oeganda. De hoorzittingen voorafgaand aan het proces van Thomas Kwoyelo in Oeganda hebben heel wat achterstand opgelopen. De eerste hoorzitting vond plaats in Kampala op 4 april 2016. Tijdens die hoorzitting werd de procesdatum van 2 mei vastgelegd. Het proces is echter nog niet begonnen en een datum voor de eigenlijke start moet nog worden bepaald. Niettemin heeft T. Kwoyelo op 15 augustus en 21 september 2016 in Gulu (Noord-Oeganda) nog twee hoorzittingen bijgewoond om de voorbereiding van het proces te bespreken. Drie belangrijke elementen vielen op in deze hoorzittingen. Ten eerste kwam op 15 augustus 2016 het verdedigingsteam van Kwoyelo niet opdagen omdat het niet tijdig op de hoogte was gebracht van deze hoorzitting. Na verdere discussies met de beklaagde achtte de rechter het aangewezen om een nieuwe raadsman aan te stellen voor Kwoyelo die hem met of zonder zijn persoonlijke advocaten zou vertegenwoordigen. Ten tweede verklaarde de aanklager dat hij een nieuwe aanklacht gaat indienen voor seksueel en op gender gebaseerd geweld volgens regel 13 van het Reglement voor de procesvoering. Een dergelijke verklaring is een belangrijke nieuwe ontwikkeling omdat de advocaten van de slachtoffers grote voorstanders zijn van de toevoeging van dergelijke misdaden aan de tenlasteleggingen tegen de beklaagde. De verdediging kreeg dan ook extra tijd om zich naar behoren voor te bereiden op de zaak. De hoorzitting voorafgaand aan het proces werd uitgesteld tot 21 september. Ten derde oordeelde de rechtbank tijdens de hoorzitting van 21 september dat slachtoffers mogen participeren op een wijze die vergelijkbaar is met de bepalingen van het Reglement van proces- en bewijsvoering van het Internationaal Strafhof. Daarnaast instrueerde de rechtbank dat slachtoffers zich bij de Griffier van de ICD formeel voor deelname moeten opgeven en dat de griffier een lijst van alle slachtoffers moet opstellen voor een formele erkenning. De rechtbank verklaarde verder dat het de advocaten van slachtoffers vrijstaat om bewijsmateriaal te leveren aan de aanklager en de verdediging en dat de deelname van slachtoffers in de verschillende fasen van het proces enkel toegestaan is na een beslissing van de strafkamer. De volgende hoorzitting voorafgaand aan het proces vindt plaats op 31 oktober 2016. “Deze ontwikkelingen in de zaak T. Kwoleyo zijn cruciaal voor de ICD en meer in het algemeen voor het proces van overgangsjustitie in Oeganda“, vertelt P. Bako, Program Officer, ASF International Justice Programme in Oeganda. “In Oeganda is dit de eerste maal dat slachtoffers mogen participeren in een proces tegen daders van internationale misdaden“, voegt ze eraan toe. Het is echter cruciaal dat de ICD snel de bepalingen voor slachtofferparticipatie vastlegt om de rechten van alle partijen in het proces te beschermen en een eerlijk en vlot proces te garanderen. Zoals tijdens een internationale conferentie, georganiseerd door ASF en REDRESS, werd herhaald, is het voor de ICD cruciaal om van meet af aan de participatie van slachtoffers en hun recht op schadeloosstellingen te overwegen en te regelen. >> Lees meer over deze conferentie en verdere aanbevelingen. >> Ga voor een volledig verslag van de hoorzitting voorafgaand aan het proces.