ExPEERience Talk #13 : Rechtspraak zonder gerechtshof? Ervaringen met de gemeenschapsrechtspraak in Ituri

Congo (de Democratische Republiek)Lokale geschillenbeslechtingRechtstoegang en ontwikkeling

Ter gelegenheid van deze ExPEErience Talk presenteren Julien Moriceau en Janvier Digital Koko Kirusha van INANGA en Johnny Lobho Lamula van AdZG in de DRC een studie, die zeer binnenkort gepubliceerd zal worden, over de gemeenschapsrechtspraak in Ituri,

De studie maakt deel uit van het Nationaal Beleid voor de Hervorming van Justitie (PNJR) 2017-2026 en het Ondersteuningsprogramma voor de Hervorming van Justitie Fase II (PARJ II) dat wordt beheerd door het consortium bestaande uit Advocaten Zonder Grenzen, RCN Justice & Démocratie en TRIAL.

Het doel van deze studie is licht te werpen op de werking van de gemeenschapsrechtspraak in Ituri en op de banden tussen alle actoren en stakeholders die betrokken zijn bij gevallen van geschillenbeslechting op zowel gemeenschaps- als staatsniveau.

Naast het rechtssysteem van de staat is er bij de bevolking van de DRC nog steeds veel vraag naar gemeenschapsrechtspraak, ondanks de dubbelzinnige juridische status ervan. Dit is in het bijzonder het geval in Ituri, een regio die gekenmerkt wordt door instabiliteit en onveiligheid, wat een grote impact heeft op de goede werking en activiteit van de rechtbanken en de verschillende mechanismen van het staatsrecht.

Justitie in Ituri: een veelheid aan actoren en bronnen voor de behandeling van geschillen

Een grote verscheidenheid aan actoren, zowel vanuit de lokale gemeenschap als vanuit de staat, zijn betrokken bij het oplossen van geschillen in Ituri. Elk van hen heeft verschillende mechanismen met eigen procedures. De rechtbanken en tribunalen, en ook de ordehandhavers, rechtvaardigen hun optreden door zich te beroepen op wettelijke procedures en geschreven recht, terwijl de actoren op gemeenschapsniveau (traditionele chefs, religieuze leiders en culturele verenigingen) zich beroepen op bronnen zoals gewoontes, Congolees recht of religieuze waarden om geschillen op te lossen.

De voorkeur voor het gemeenschapsrecht van de lokale bevolkingen

Rechtzoekenden halen veel redenen aan waarom ze liever een beroep doen op gemeenschapsmechanismen dan op het burgerlijk recht. Ten eerste: nabijheid. In de provincie Ituri zijn de rechtbanken en gerechtshoven geconcentreerd in de grote agglomeraties, zoals over het algemeen het geval is in de Democratische Republiek Congo. Mensen van het platteland moeten dus vaak lange afstanden afleggen om toegang te krijgen tot burgerlijke rechtbanken. Deze belemmering is des te belangrijker in Ituri omdat het aanhoudende gewapende conflict lange reizen bijzonder gevaarlijk maakt.

Ten tweede is de toegang tot gemeenschapsmechanismen meestal gratis voor de bevolking, in tegenstelling tot de staatsrechtspraak die niet alleen traag is, maar meestal ook erg duur. Ten slotte zijn de lokale actoren vertrouwd met de lokale gebruiken, staan ze dicht bij de bevolking, spreken ze hun taal en zijn ze geneigd om duurzame oplossingen te zoeken door zich te richten op het herstel van de sociale vrede.

ExPEERience Talk #13

Neem op donderdag 29 februari deel aan de bijeenkomst om mee te discussiëren over de problemen die ontstaan door het naast elkaar bestaan van deze veelheid aan actoren betrokken bij het oplossen van geschillen in Ituri.