Mensenrechtenverdedigers: cruciale actoren voor de democratie in de DR Congo

Kinshasa, 5 februari 2018 – In de huidige periode van verkiezingen, bron van politieke en sociale spanningen in de Democratische Republiek Congo (DR Congo), zijn de belemmeringen talrijk voor de rechten en vrijheden van mensenrechtenverdedigers en activisten die zich inzetten voor de democratie. Bedreigingen, willekeurige aanhoudingen en onrechtmatige gerechtelijke vervolgingen komen steeds vaker voor. Dit getuigt van een groter wordende inperking van de publieke ruimte.* ASF vindt dat deze actoren cruciale partners zijn in elk democratisch proces. Voor Gilles Durdu, landelijk directeur in DR Congo, “berust een democratie op de mogelijkheid om vrij verschillende meningen te uiten en op de stem van goed geïnformeerde burgers. Bijgevolg is de rol van mensenrechtenverdedigers centraal en cruciaal in een verkiezingsperiode. Zij dragen bij aan de effectieve deelname van de burgers aan het democratische debat, onder andere door thema’s van algemeen belang in het hart van de campagne te plaatsen. Ze dragen bij aan de noodzakelijke vorming van de mensen op vlak van burgerschap. Zo kunnen mensen op een geïnformeerde manier deel te nemen aan het verkiezingsproces en hun rechten doen gelden”. Een van de essentiële voorwaarden voor de bevordering en de bescherming van de rechten van de Congolese bevolking bestaat dus uit de verdediging van de rechten en vrijheden van de mannen en vrouwen die zich opwerpen als woordvoerders van anderen. Sinds het begin van de huidige verkiezingsperiode zet ASF zich in aan de zijde van deze verdedigers, met name door hen kwaliteitsvolle juridische bescherming te bieden wanneer ze bedreigd of aangevallen worden, of wanneer hun activiteiten gecriminaliseerd worden. ASF doet dit ongeacht of de verdedigers gerechtelijk vervolgd en/of opgesloten worden. “In het kader van een project dat gefinancierd wordt door de Ambassade van België en begin 2018 eindigde, hebben wij juridische en gerechtelijke bijstand kunnen verlenen aan bijna 300 mensenrechtenverdedigers”, gaat Gilles Durdu verder. Dit project heeft ook personen bijgestaan die opgesloten werden vanwege hun deelname aan openbare manifestaties van middenveldorganisaties en burgerbewegingen om de organisatie van verkiezingen te eisen. Ook zijn mensen geholpen die gearresteerd waren louter omdat ze in de buurt waren van deze manifestaties. “Wij zijn bijvoorbeeld tussengekomen ten behoeve van een twintigtal personen die veroordeeld waren tot zeer zware straffen, gaande van 3 tot 20 jaar gevangenis, als gevolg van de manifestaties van september en december 2016. Ze zijn allemaal vrijgesproken in beroep en vrijgelaten met dank aan het uitstekende werk van onze advocaten en de strikte toepassing van de wet door de rechters”, noteert Gilles Durdu trots.** In het kader van een project dat gefinancierd wordt door de Ambassade van Nederland, zet ASF momenteel haar inspanningen verder om de rechten en vrijheden van verdedigers te beschermen. Op die manier kunnen zij ten volle hun rol uitoefenen in een gezonde en serene werkomgeving en bijdragen aan rustige en transparante verkiezingen.

* In 2017 heeft het Gezamenlijk Bureau voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties niet minder dan 1.375 schendingen van de mensenrechten en openbare vrijheden gedocumenteerd die verband houden met de verkiezingscontext in het hele land, ofwel een stijging van 25% in vergelijking met 2016. Dat was nochtans een jaar dat door talrijke schendingen was gekenmerkt. De vaakst genoteerde schendingen zijn aantastingen van het recht op vrijheid en veiligheid van de persoon, op vrijheid van vreedzaam vergaderen en op vrijheid van meningsuiting. Leden van middenveldorganisaties en van vreedzame burgerbewegingen en journalisten behoren tot de voornaamste slachtoffers van deze schendingen.

** Zie met betrekking tot dit onderwerp de studie Exercice et effectivité des droits et libertés publiques des défenseurs des droits humains dans le contexte pré-électoral de la République démocratique du Congo, (“Uitoefening en effectiviteit van de rechten en openbare vrijheden van de mensenrechtenverdedigers in de pre-electorale context van de Democratische Republiek Congo”), gepubliceerd door ASF in november 2017.

Coverfoto: Yafali Elongo/AJDDH