Kinshasa, 18 september 2015 – Het Hoog Militair Gerechtshof velde gisteren zijn definitieve vonnis in de zaak Floribert Chebeya. Dit vonnis in beroep spreekt vier van de vijf verdachten vrij en vermindert gevoelig de straf die door de eerste rechter gevorderd werd tegen hoofdcommissaris Mukalay. ASF steunt de broers en zussen van de activist, die zich burgerlijke partij stelden, en betreurt dat het Congolese gerecht dit proces niet heeft aangegrepen om de tekortkomingen van de vorige procedures recht te zetten. Dat had een antwoord kunnen zijn op bepaalde misstanden die vastgesteld werden sinds het begin van deze zaak in 2010.
We herhalen de feiten: Floribert Chebeya, voorzitter van de Congolese ngo La Voix des Sans Voix en boegbeeld van de mensenrechtenstrijd in de DR Congo, werd dood teruggevonden in zijn auto op 2 juni 2010, in een buitenwijk van Kinshasa. De dag ervoor was hij naar de algemene inspectie van de nationale Congolese politie vertrokken, waar hij normaal gezien een afspraak had met generaal John Numbi, de toenmalige inspecteur-generaal. Het lichaam van zijn chauffeur, Fidèle Bazana, is nog altijd niet teruggevonden.
Acht politieofficiers werden beschuldigd van bendevorming, moord en ontvoering, illegaal bezit van oorlogswapens, desertie en terrorisme. De zaak werd in eerste instantie behandeld voor het Militair Gerechtshof van Kinshasa-Gombe, dat op 23 juni 2011 vijf beklaagden schuldig bevond. De hoofdbeklaagde was hoofdcommissaris Mukalay, die veroordeeld werd als opdrachtgever van de moord.
Dit vonnis gaf de burgerlijke partijen op bepaalde punten geen genoegdoening. De daden en individuele verantwoordelijkheden van de beschuldigden werden bijvoorbeeld niet nauwkeurig en op basis van bewijzen bepaald. Zo maakte het vonnis geen melding van de persoonlijke motieven van de beschuldigden, hun respectieve rol in de moord, de omstandigheden en de voorbereiding van het complot enz. Daarom tekenden de burgerlijke partijen beroep aan bij het Hoog Militair Gerechtshof.
In beroep werden maar vijf van de acht officiers veroordeeld wegens moord, ontvoering en illegaal wapenbezit. Het Hoog Militair Gerechtshof herkwalificeerde de ontvoering van Fidèle Bazana in moord.
Het vonnis in beroep, dat gisteren werd uitgesproken in de centrale gevangenis van Kinshasa, stelde de burgerlijke partijen opnieuw teleur, want enkel Mukalay werd veroordeeld tot vijftien jaar hoofdstrafdienst; de vier anderen werden zonder bevredigende motivering vrijgesproken. Het gerechtelijk onderzoek in beroep kon namelijk geen consequenties verbinden aan nieuwe onthullingen over de feiten in de moordzaak en de eventuele betrokkenheid van generaal Numbi. Die onthullingen waren gedaan door gewezen majoor Paul Mwilambwe (veroordeeld in de DR Congo en voortvluchtig in Senegal) en Kalala Kalao, de privéchauffeur van hoofdcommissaris Mukalay.
“Het oppervlakkig gevoerde onderzoek in eerste instantie werd in beroep niet voldoende uitgediept en het vonnis van vandaag toont aan dat het gerechtelijke antwoord op overtredingen tegenover mensenrechtenactivisten in de DR Congo tekorten vertoont”, zegt Josselin Léon, Missiehoofd van ASF.
In de marge van dit vonnis wachten de burgerlijke partijen, de broers en zussen van wijlen Chebeya, nog altijd op de beslissing van het opperste gerechtshof naar aanleiding van het verzoek tot verhaal op de rechter tegen de auditeur-generaal van het Congolese leger. Dit verzoek, ingediend op 3 april 2015, klaagt het gebrekkige onderzoek aan rond de dood van Chebeya en vraagt om het onderzoek tegen generaal Numbi voort te zetten.
In afwachting van de reactie op dit verzoek, doet de Missiehoofd van ASF “een oproep aan de rechterlijke instantie om deze kans op nationaal niveau te grijpen en deze symbolisch geladen zaak volledig op te helderen”.
De permanente steun van ASF in deze zaak past in haar beleid om straffeloosheid te bestrijden binnen de nationale, regionale en internationale normen. Deze tussenkomst is onderdeel van het steunprogramma van ASF voor mensenrechtenactivisten in de DR Congo.
Coverfoto:de zus van Floribert Chebeya tijdens de zitting op 17 september © ASF/J. Degaul
