Mityana, Oeganda, 21 januari 2014 – Volgens een onderzoek, uitgevoerd door Advocaten Zonder Grenzen (AdZG) en de universiteit van Toronto, wordt in Oeganda één persoon op drie langer vastgehouden dan wettelijk toegestaan is. Om deze kwestie aan te kaarten promoot AdZG de systematische toegang van gevangen tot hun rechten en tot een snel en eerlijk proces. De 48-jarige Mariam Nannozi is één van de gevangenen die vrijgelaten is uit de vrouwengevangenis van Luzira met de hulp van een door AdZG opgeleide advocaat.
Begin 2013 nam het leven van Mariam (rechts op de foto) nam een drastische wending toen ze werd gearresteerd en beschuldigd voor de moord op haar broer. Ze werd overgebracht naar de vrouwengevangenis van Luzira, nabij de hoofdstad Kampala, waar de levensomstandigheden extreem zwaar zijn. “Op een dag stond ik te laat in de rij. Als straf moest ik twee dagen lang zware stenen van de ene plaats in de gevangenis naar de andere dragen”, herinnert Mariam zich.
Haar familie verkocht al haar bezittingen, inclusief haar stukje grond om voor haar vrijlating te kunnen betalen, maar het haalde niets uit. Na twee maanden in de gevangenis stopten de familiebezoeken.
Al snel voelde Mariam zich ziek. Ze werd twee weken lang opgenomen in het ziekenhuis van de Luzira gevangenis, waar ze behandeld werd voor een te hoge bloeddruk, depressie en een schimmelinfectie.
Eén van de grootste problemen in de gevangenis is dat gevangenen en bewakers beweren dat elke poging om vrij te komen nutteloos is. “De andere gevangenen zeggen je het leven op te geven. Ik vroeg me af: zal ik hier sterven?”, vertelt Mariam.
Uiteindelijk werd haar meegedeeld dat een advocaat, Sylvia Ebike Namawejje (links op de foto), haar zaak zou onderzoeken. Volgens de Oegandese wet heeft Mariam het recht de gevangenis na zes maanden op borg te verlaten totdat haar zaak wordt behandeld. “Zelfs vandaag nog kan ik mijn dankbaarheid voor AdZG en advocate Sylvia niet uitdrukken zonder te wenen. Want in de gevangenis weet je niet wat je rechten zijn. Er is geen informatie, troost of hoop”, vertelt Mariam.
Voordat ze werd opgesloten verdiende Mariam een inkomen door houtskool te verkopen in de nabijheid van Mityana, zo’n 100 km ten westen van Kampala. “Nu, als weduwe, heb ik niets meer. Maar mijn volwassen kinderen en dorpelingen helpen me en ik ben tenminste vrij”.
Mariam’s grootste angst is de mogelijkheid dat haar borg ongedaan gemaakt wordt. Terugkeren naar de gevangenis staat voor haar gelijk aan de dood. Haar doel is opnieuw op krachten te komen waardoor ze kan werken om in haar levensonderhoud te voorzien.
Geïmplementeerd met de hulp van het Oegandese rechtsgenootschap, wordt het project van AdZG gesteund door het mensenrechtenprogramma van de Australische overheid. In de laatste zes maanden hebben 128 vrouwelijke gevangenen van de Luzira gevangenis toegang gekregen tot juridische vertegenwoordiging via AdZG’s netwerk van advocaten, inclusief meester Namawejje. 25 gevangenen werden vrijgelaten en nog eens 11, die uiteindelijk werden veroordeeld voor hun daden, kregen een proces waardoor ze eindelijk uit de onzekere voorhechtenis kwamen. De zaken van de overige gevangenen worden momenteel nog behandeld.