Kampala, Oeganda – Gedetineerden langdurig in voorlopige hechtenis houden zonder proces schendt de Oegandese Grondwet en de mensenrechten, zegt Advocaten Zonder Grenzen (AdZG) en het Internationale Mensenrechtenprogramma van de Universiteit van Toronto in een gezamenlijk rapport dat op 15 juni werd gepresenteerd. Het rapport, genaamd “Presumed Innocent, Behind Bars: The Problem of Lengthy Pre-trial Detention in Uganda” (pdf in het Engels), is gebaseerd op een onderzoek in acht Oegandese gevangenissen en roept de Oegandese overheid op om deze belangrijke problematiek in het rechtssysteem dringend aan te pakken.
Het rapport is gebaseerd op een studie van 2000 gedetineerden die in Oegandese gevangenissen wachten op hun proces gepland in de tweede helft van 2010. Het onderzoeksteam ontdekte dat 32% van hen al langer vastzaten dan de periode die toegelaten is volgens de Oegandese Grondwet. De 348 gedetineerden die onder de rechtsmacht van het Militair Hof vielen, ondervonden de meeste schendingen van hun recht op een proces binnen de wettelijk vastgelegde periode. Volgens het rapport werd meer dan de helft van hen illegaal vastgehouden.
Een andere groep gedetineerden wiens rechten geschonden werden, zijn de gevangenen beschuldigd van zwaardere misdaden met de kans op de doodstraf. Zij werden in voorlopige hechtenis gehouden zonder enig proces voor een gemiddelde periode van meer dan een jaar, het dubbel van de maximale wettelijke periode. Hoewel deze personen beschuldigd worden van zware misdaden, werd hun schuld nog niet bewezen voor een rechtbank en moet er verondersteld worden dat ze onschuldig zijn volgens de wet. Bijgevolg schendt hun lange hechtenis hun rechten.
Een enorme ‘leemte’ in de Grondwet
De Grondwet stelt maximale periodes van voorhechtenis in voor zwaardere gevallen (180 dagen) en voor andere misdaden (60 dagen). De ‘180 dagen-klok’ stopt effectief met ‘aftellen’ wanneer een dossier geopend wordt, maar in werkelijkheid verschijnt de persoon pas maanden of zelfs jaren later voor het Gerechtshof. Het rapport ontdekte dat meer dan 240 personen vastgehouden werden zonder proces voor een gemiddelde periode van 488 dagen nadat hun geval (van zwaardere misdaden) werd opgeroepen voor verschijning voor het Gerechtshof. “Dit is een enorme ‘leemte’ in de Grondwet en een groot probleem voor het strafrechtssysteem”, zegt Melanie Reimer, chef van de missie in Oeganda. “We raden dringende actie aan om te verzekeren dat mensen in deze situatie niet voor onbepaalde tijd in hechtenis blijven zonder dat hun geval voor het gerecht verschijnt.”
Andere aanbevelingen in het rapport zijn onder andere een snellere behandeling van de rechtszaken van diegenen die al het langst in voorlopige hechtenis zitten; een allesomvattend overzicht van de achterstallige gevallen zodat de overweging tot borg of verwerping van de beschuldiging kan besproken worden; een nauwkeurig onderzoek naar het Militair Hof en gerelateerde personen zoals Kigo; en een betere toegang tot advocaten voor gedetineerden.
“We herkennen de initiatieven van instanties zoals de Uganda Prison Service en de JLOS (Justice, Law and Order Sector) zowel als de talrijke maatschappelijke organisaties die overbevolking in gevangenissen proberen te verminderen”, zegt Melanie Reimer. Maar gemeenschappelijke inspanningen aan verschillende zijden zijn nog steeds noodzakelijk om het dringende probleem op te lossen. “Er moet hogere prioriteit worden gegeven aan het beschermen en respecteren van de rechten van alle Oegandese burgers, inclusief diegenen die wegkwijnen in gevangenissen. Het fundamentele recht op vrijheid mag niemand ontnomen worden zonder dat een rechtbank hen schuldig – of onschuldig – heeft verklaard”, besluit ze.
Om het volledige rapport te lezen: “Presumed Innocent, Behind Bars: The Problem of Lengthy Pre-trial Detention in Uganda”
AdZG is actief in Oeganda sinds 2007 en heeft als hoofddoel de rechtstoegang bereikbaar maken voor de meest kwetsbaren en straffeloosheid te bestrijden. Meer informatie over de permanente missie van AdZG in Oeganda
Meer informatie over het Internationale Mensenrechtenprogramma van de Universiteit van Toronto: www.utorontoihrp.com
