In het huidige mondiale economische landschap zijn bedrijven geen louter commerciële spelers meer, ze geven vorm aan het politieke landschap en het maatschappelijk krachtenveld. Het concept van economische grenzen werd door de opkomst van transnationale of multinationale bedrijven geherdefinieerd: geleidelijk verdwenen ze ten gunste van een geglobaliseerde economie. De macht en invloed van dergelijke bedrijven gaat veel verder dan de productie en distributie van goederen en diensten en kan die van staten zelfs overtreffen. Ze beïnvloeden de politieke agenda’s en kunnen het leven van hele gemeenschappen beïnvloeden. Hun activiteiten kunnen een grote bedreiging vormen voor de fundamentele rechten van individuen en werken ook “corporate capture” en corruptie in de hand.
De impact van hun activiteiten op de fundamentele mensenrechten en het milieu is zo groot dat significante vooruitgang op deze vlakken onmogelijk is zonder belangrijke hervormingen met betrekking tot de verantwoordingsplicht van economische spelers door te voeren op nationaal, regionaal en internationaal niveau.
«Ondernemingen en mensenrechten» is dan ook een van de thema’s die prioritair zijn bij Advocaten Zonder Grenzen. Via capaciteitsopbouwende activiteiten en belangenbehartiging wil ASF de systemische uitdagingen helpen aanpakken door de rechten van getroffen gemeenschappen te verdedigen en de straffeloosheid van bedrijven die inbreuken plegen te bestrijden.
ASF is ervan overtuigd dat het noodzakelijk en dringend is om het machtsevenwicht te herstellen. Dat kan door allianties te smeden tussen actoren uit het maatschappelijk middenveld, inclusief advocaten, om de bescherming van de mensenrechten en een grotere verantwoordingsplicht van bedrijven te bevorderen. Bij onze interventies geven we daarom voorrang aan acties die bevolkingsgroepen empoweren zodat ze het hoofd kunnen bieden aan de uitdagingen gesteld door de bedrijfswereld en de mensenrechtenschendingen die daaruit voortvloeien. Economische ontwikkeling hoort de mensenrechten te dienen, niet te ondermijnen.
ASF stimuleert de emancipatie van lokale gemeenschappen, in het bijzonder die in kwetsbare situaties, door hun engagement en inspraak te versterken en zo een transparant en participatief bestuur te bewerkstelligen. Het is van cruciaal belang om toegang tot de rechtspraak en tot rechtsmiddelen voor slachtoffers en getroffen bevolkingsgroepen te verzekeren zodat ze hun rechten kunnen doen gelden en een rechtvaardige compensatie krijgen.
Tegelijk pleit ASF samen met haar partners voor effectieve en bindende wettelijke kaders om een grotere verantwoordingsplicht van de economische actoren te garanderen.
In 2023 gaf ASF, in samenwerking met de Universiteit van Sfax in Tunesië, een speciale reeks essays uit over het thema “Ondernemingen en Mensenrechten”. In het kader van het project PREVENT, uitgevoerd door ASF in samenwerking met het Tunesische Forum voor Economische en Sociale Rechten (FTDES: Forum Tunisien pour les Droits Économiques et Sociaux) en IWATCH, schreven rechtenstudenten en jonge onderzoekers academische artikelen over de noodzaak om te werken aan een ontwikkelingsmodel dat de rechten van eenieder respecteert en het milieu beschermt.
