Kinshasa/Brussel, 26 april 2013 – Advocaten Zonder Grenzen (AdZG) heeft het mandaat gekregen om ten minste 58 dorpelingen van Yalisika in rechte te vertegenwoordigen. Zij zijn het slachtoffer van mensenrechtenschendingen begaan door leden van de Congolose politie en legereenheden in 2011. Ondanks talrijke wetteksten over bosbeheer respecteren private houtkapbedrijven in DR Congo zelden de wet en zijn lokale gemeenschappen onvoldoende geïnformeerd over hun rechten. Dit heeft als resultaat dat deze gemeenschappen gemarginaliseerd worden en het slachtoffer zijn van misbruik, vooral in rurale gebieden.
Het was drie uur ’s nachts toen op 2 mei 2011 een zestigtal politie- en legereenheden binnenvielen in het dorpje Bosanga, in Yalisika, in de Evenaarsprovincie in het noorden van DR Congo. “Mannen in uniform verkrachtten verschillende vrouwen en jonge meisjes. Talrijke afranselingen volgden. Een oudere man stierf. Politieagenten en militairen gingen van huis tot huis en vernielden onze bezittingen”, getuigt een lid van de gemeenschap. Minstens vijftien mensen – waaronder twee minderjarigen – werden vastgehouden en mishandeld.
Deze operatie was een vergeldingsactie voor minstens drie incidenten die eerder dat jaar hadden plaatsgevonden. Toen hadden dorpelingen goederen in beslag genomen van het houtkapbedrijf SIFORCO om het te verplichten om in dialoog te gaan. SIFORCO begon in 1993 met het kappen van hout in de regio en ondertekende in 2005 een “overeenkomst voor sociale verantwoordelijkheid” met de traditionele dorpshoofden. “Zulke overeenkomsten zijn wettelijk verplicht en houden voordelen in voor de lokale bevolking wanneer industriële houthakkers in hun gemeenschap arriveren”, legt Aurora Capelier uit, missiehoofd van AdZG in DR Congo. “Maar vijf jaar later had de gemeenschap nog steeds de school- noch gezondheidsfaciliteiten ontvangen die SIFORCO beloofd had. De mensen waren SIFORCO’s uitstel van het inlossen van zijn belofte dan ook moe. Dit verklaart het incident.”
In maart 2012 nam AdZG de zaak aan van de mensenrechtenschendingen in Yalisika. “Onze rol bestaat erin om de wettelijke vertegenwoordiging van de slachtoffers te organiseren voor de Congolese rechtbanken, om hun belangen te verdedigen en ook om hun bescherming te verzekeren”, voegt Aurora Capelier toe.
Het bureau van de Militaire Procureur heeft een onderzoek opgestart, dat momenteel nog steeds aan de gang is. Zestig leden van de politie en het leger zijn naar verluidt betrokken in de misdrijven en er zijn elementen die aantonen dat enkele werknemers van SIFORCO deelgenomen hebben bij het plannen en voorbereiden van de aanval. Een proces zou georganiseerd kunnen worden twee maanden na het afronden van het onderzoek. “Dit zal een belangrijk moment zijn. Wij geloven dat de mensenrechtenschendingen misdaden tegen de mensheid zijn. We moeten er ons van vergewissen dat alle daders, uit de publieke zowel als uit de private sector, ter verantwoordingen worden geroepen”, besluit het missiehoofd van AdZG.
Doorheen de jaren heeft AdZG een specifieke expertise opgebouwd in het domein van het internationaal strafrecht in DR Congo, in het bijzonder door gebruik te maken van een pool van lokale advocaten. Deze zaak maakt deel uit van een algemeen streven naar de strijd tegen straffeloosheid, vooral in kwetsbare gemeenschappen die in afgelegen gebieden leven zoals de Evenaarsprovincie, voor wie toegang tot justitie virtueel onmogelijk is.
Opmerking: op 25 april 2013 werd een klacht neergelegd in Duitsland tegen de multinational Danzer, het moederbedrijf van SIFORCO ten tijde van de misdrijven. Deze juridische actie komt bij de interventie van AdZG ter ondersteuning van de slachtoffers voor de Congolese rechtbanken.
