Deze zomer krijgt u in het kader van het Crossroads project van ASF het laatste nieuws op het gebied van internationale justitie. Onze teams op het terrein maken de balans op. Deze week vertelt Adrien Nifasha, coördinator van het programma Internationale justitie, ons over de vorderingen op het gebied van internationale justitie in Burundi. De situatie die dit land momenteel doormaakt, betekent uiteraard niet het einde van de behoeften van de slachtoffers inzake rechtstoegang, integendeel. Kom meer te weten over de oprichting van de Waarheids- en Verzoeningscommissie (WVC) en de hoop die de slachtoffers op deze commissie hebben gevestigd.
V: Kunnen we zeggen dat er in de afgelopen zes maanden vooruitgang is geboekt in de internationale rechtspraak in Burundi?
A: De internationale rechtspraak vindt ingang in Burundi door de overgangsrechtspraak. In december 2014 werd eindelijk, na 14 jaar wachten, dat wil zeggen sinds de ondertekening van de Overeenkomst van Arusha voor vrede en verzoening in 2000, de Waarheids- en Verzoeningscommissie (WVC) opgericht. Volgens die overeenkomst is de commissie bevoegd om onderzoeken in te stellen en de waarheid aan het licht te brengen met betrekking tot ernstige schendingen van de mensenrechten en van het internationaal humanitair recht. Ze is ook bevoegd om al die schendingen te kwalificeren. Deze commissie is momenteel in een voorbereidende fase: voorbereiding van de reglementen van orde, van de procesvoering, aanwerving en opleiding van het personeel … Het is dus een stap vooruit maar de WVC moet nu in aktie komen, ten voordele van de bevolking.
V.: Zullen de getroffen slachtoffers en gemeenschappen volgens u een betere rechtstoegang hebben?
A.: De slachtoffers van de misdaden gepleegd tussen 1962 en 2008 stellen veel hoop in het werk van de WVC. Luister maar naar degenen die in de video van het Crossroads-project (link naar de website) hebben gesproken: zij verheugen zich over de oprichting van de commissie. Zij hopen dat deze laatste, door haar mandaat, zal bijdragen tot een betere rechtstoegang. De bevolking, vooral de slachtoffers van de misdaden, wacht dus met spanning op de resultaten van het werk van de commissie, opdat hun recht zou geschieden. Ook al kan de voorbereiding al doen vermoeden wat verwacht kan worden, de gevoelens van tevredenheid of ontevredenheid zullen pas echt geëvalueerd en bevestigd kunnen worden zodra de werkzaamheden van de commissie zullen beginnen.
V.: Hoe draagt ASF bij tot de oprichting van de Waarheids- en Verzoeningscommissie?
A.: Het Crossroads-project in Burundi past in een logica van steun aan de WVC opdat deze laatste technisch uitgerust en klaar is om met haar werkzaamheden te beginnen. Wij steunen ook de advocaten opdat zij op hun beurt voorbereid zijn om kwaliteitsvolle juridische hulp en bijstand te verlenen aan de slachtoffers en aan al degenen die zullen deelnemen aan de hoorzittingen van de WVC. De algemene doelstelling is bij te dragen tot de naleving van een eerlijk procedure in overeenstemming met de internationale normen.
V.: Wat houdt dat concreet in?
A.: Onze steun neemt de vorm aan van capaciteitsversterking, onderzoeksactiviteiten, technische ondersteuning bij het opstellen van de wetteksten en de werkingsinstrumenten voor de voorbereidende fase, rechtsbijstand en juridische bijstand aan de slachtoffers, de getuigen en zelfs de vermoedelijke daders tot de daadwerkelijke fase van het onderzoekswerk enz. Die steun is al gedeeltelijk in praktijk gebracht. Maar alles staat of valt met de onafhankelijkheid en neutraliteit van het personeel van de WVC – met inbegrip van haar commissarissen – alsmede met het respect voor de rechten van de slachtoffers en andere personen die zullen worden opgeroepen om deel te nemen. We hebben overigens rode lijnen met die randvoorwaarden opgenomen in een position paper dat we hebben gedeeld met, toegelicht aan en zijn overeengekomen met de belangrijkste partners van de overgangsrechtspraak in Burundi, met inbegrip van de WVC.
V.: Burundi maakt sinds enkele weken een politieke crisis door. Heeft die situatie gevolgen voor de behandeling van de misdaden uit het verleden?
A.: De veiligheidsituatie die Burundi momenteel doormaakt, betekent uiteraard niet het einde van de behoeften van de slachtoffers inzake rechtstoegang, integendeel. De steun van ASF in het proces van de overgangsrechtspraak, en vandaar de internationale rechtspraak, in Burundi beantwoordt aan de behoeften die worden uitgedrukt door de begunstigden. Dat zijn met name de WVC, de advocaten en vooral de slachtoffers. Het is het resultaat van een interventiestrategie die vanaf het begin van het project werd vastgelegd en regelmatig werd bijgewerkt na ad-hocanalyses van de veranderende context en van de behoeften van de actoren. Wij hopen binnenkort in staat te zijn om dit werk te kunnen voortzetten met alle belanghebbende partijen, waaronder de WVC, dat echt een centrale speler blijft.
