Op 11 maart 2025 heeft de Europese Commissie een voorstel gepresenteerd voor een nieuwe Terugkeerverordening, bedoeld om de huidige Terugkeerrichtlijn te vervangen.
Achter deze technocratische titel gaat echter een diepe en verontrustende verschuiving schuil in het migratiebeleid van de Europese Unie: het voorstel geeft uitzetting, detentie en surveillance voorrang boven bescherming, waardigheid en mensenrechten.
Avocats Sans Frontières (ASF) heeft samen met meer dan 250 maatschappelijke organisaties een gezamenlijke verklaring ondertekend waarin wordt opgeroepen tot de intrekking van het voorstel en het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie worden aangespoord het te verwerpen.
Een verordening gebaseerd op dwang en uitsluiting
Het voorgestelde “Deportatiereglement” zou de bevoegdheden van de lidstaten uitbreiden om mensen te detineren, te controleren en uit te zetten, ook naar landen waarmee zij geen enkele band hebben.
Het introduceert maatregelen die van detentie de norm zouden maken, de maximale duur ervan zouden verlengen en zelfs de oprichting mogelijk maken van detentiecentra buiten het grondgebied van de EU.
Daarnaast legt het voorstel de lidstaten nieuwe verplichtingen op om mensen in een irreguliere verblijfspositie te “detecteren”, wat onvermijdelijk zal leiden tot meer etnisch profileren, gegevensuitwisseling en surveillance van migrantengemeenschappen.
Tegelijkertijd worden belangrijke beroepsrechten en procedurele waarborgen afgeschaft, waardoor de toegang tot justitie en het recht op een doeltreffend rechtsmiddel worden ondermijnd.
Een bredere verschuiving in het EU-migratiebeleid
Dit voorstel maakt deel uit van een bredere en verontrustende trend in het EU-migratiebeheer: menselijke mobiliteit wordt steeds vaker voorgesteld als een bedreiging, in plaats van als een menselijke realiteit die met respect voor rechten en waardigheid moet worden benaderd.
In plaats van de structurele oorzaken van migratie aan te pakken of inclusie te bevorderen, investeert de Europese Unie steeds meer in bestraffende controlemechanismen – detentie, uitzetting, externalisering – die mensen ontmenselijken en fundamentele rechten uithollen.
De positie van ASF
ASF verzet zich krachtig tegen de criminalisering van migratie en tegen de systematische verzwakking van mensenrechtennormen in Europa.
Wij zijn ervan overtuigd dat migratiebeleid moet worden gebaseerd op bescherming, solidariteit en inclusie, niet op straf en uitsluiting.
Zoals in de gezamenlijke verklaring wordt benadrukt, moeten hervormingen op dit terrein worden voorafgegaan door een mensenrechteneffectbeoordeling, evidence-based beleidsvorming en een echte dialoog met het maatschappelijk middenveld.
Het voorgestelde reglement schiet op al deze punten tekort.
Lees en steun de gezamenlijke verklaring
De volledige gezamenlijke verklaring, ondertekend door meer dan 250 organisaties in heel Europa, beschrijft uitvoerig de mensenrechtenschendingen en structurele risico’s die dit voorstel met zich meebrengt.
