AdZG sluit zich aan bij meer dan 500 ondertekenaars uit het verenigingsleven, de universitaire wereld, de rechterlijke macht en de civiele maatschappij om te wijzen op het gevaar van de invoering van het misdrijf van kwaadwillige aantasting van het overheidsgezag in het nieuwe Belgische Strafwetboek.
Op 22 februari jongstleden heeft de Belgische federale regering een nieuw Strafrechtboek goedgekeurd. Die hervorming is noodzakelijk maar sommige bepalingen ervan verontrusten de leden van maatschappelijke organisaties, met name de invoering van het artikel dat kwaadwillige aantasting van het overheidsgezag strafbaar stelt. Wat er achter dit artikel schuilgaat is de mogelijkheid voor de staat en voor magistraten om het gebruik te criminaliseren van een fundamenteel instrument voor het goed functioneren van onze democratieën: burgerlijke ongehoorzaamheid.
De tekst moet gezien worden in het licht van een groeiende tendens, in Europa en elders, om sociale bewegingen te criminaliseren, het recht om te demonstreren in te perken en de vrijheid van meningsuiting te beperken.
Het betreffende artikel van het Strafwetboek over “kwaadwillige aantasting van het overheidsgezag” zou gebruikt kunnen worden om sociale bewegingen aan te vallen en de brede definitie ervan laat veel ruimte voor willekeur en interpretatie door magistraten.
Een dergelijke situatie zou een schending betekenen van de beginselen van rechtzekerheid, wettigheid, gelijkheid voor de wet en vrijheid van meningsuiting, fundamentele principes in iedere democratische samenleving.
Burgerlijke ongehoorzaamheid: een fundamenteel democratisch instrument
Burgerlijke ongehoorzaamheid is het intentioneel en publiekelijk overtreden van de wet op geweldloze wijze, om een wet of overheidsbeleid die de grondrechten van mensen schenden aan de kaak te stellen en op te roepen tot de hervorming ervan.
Burgerlijke ongehoorzaamheid stelt de rechtsstaat niet ter discussie, maar richt zich op specifieke wetgevingen of beleidsbepalingen. Het doel ervan is om bepaalde onderwerpen centraal te stellen in het publieke debat en op die manier het democratisch karakter van een staat te versterken.
Dat is niet alleen compatibel met de democratie, het is zelfs essentieel voor het goed functioneren ervan, in het bijzonder wanneer alle juridsiche en politieke middelen zijn uitgeput. In combinatie met andere vormen van legale acties kan burgerlijke ongehoorzaamheid helpen om de strijd te winnen in het voordeel van rechten en rechtvaardigheid.
