Kampala, 21 december 2013 – De Burundees Rénovat Ninahazwe, voorzitter van een mensenrechtenvereniging, is een mensenrechtenactivist in gevaar. Door ernstige bedreigingen werd hij verplicht zijn land te verlaten en tijdelijk, met de hulp van Advocaten Zonder Grenzen (AdZG), onderdak te zoeken in Oeganda. Hij en zijn familie zijn opgenomen in een programma dat advocaten en andere mensenrechtenverdedigers die bedreigd worden bij het uitoefenen van hun beroep beschermd en verdedigd. Een getuigenis.
Rénovat Ninahazwe is een geëngageerd activist: “wij bevinden ons tussen de mensen en de autoriteiten, tussen hamer en aambeeld. Wanneer de autoriteiten niet opgezet zijn met onze tussenkomst lopen we risico’s.” Dat is wat er gebeurd is in 2012 toen hij de verdediging van 700 handelaren op zich nam die een aanklacht hadden ingediend tegen een overheidsbeambte. Deze zou op een illegale manier een concurrerende marktplaats hebben opgericht in een gemeente in de Burundese hoofdstad Bujumbura.
In oktober 2012 bezocht de overheidsbeambte, samen met twee agenten, de woonplaats van Rénovat in een poging hem om te kopen. “Al kan je de hele wereld kopen, ik, ik ben niet te koop” antwoordde de mensenrechtenverdediger. De bedreigingen, inclusief doodsbedreigingen en achtervolgingen, intensifieerden waardoor Rénovat verplicht werd zijn land te verlaten en naar Nairobi, de hoofdstad van Kenia, te vluchten. Uit voorzorg nam hij zijn echtgenote en twee dochters van drie en vijf jaar mee. Al meerdere keren is hij opgeroepen door het Burundese Gerechtshof tegen Corruptie. “Maar het was een voorwendsel om me terug te laten keren en te tonen dat het Gerechtshof zijn werk goed doet. Het risico dat ik of één van mijn kinderen geëlimineerd of ontvoerd werd bleef echter bestaan”, verteld de activist.
In augustus 2013 werd heel de familie Ninahazwe, met hulp van de teams van AdZG in Oeganda en Burundi, verplaatst naar Kampala. “Ik voelde de nabijheid van het AdZG team. Ze hebben alles voor mij en mijn familie geregeld: de auto’s, de vliegtuigtickets… . Ik was enorm onder de indruk”, getuigt de mensenrechtenverdediger.
Ondertussen woont de familie Ninahazwe in een klein appartement in de Oegandese hoofdstad. Zelfs al zijn de twee dochters teruggekeerd naar school, “het is niet echt een stabiele situatie. We weten niet wat de toekomst ons zal brengen”, zegt mevrouw Ninahazwe, die haar studies boekhouden heeft moeten opgeven, ongerust. “Mijn werk terroriseert in zekere zin mijn familie” constateert Rénovat. “Wat ik vandaag het liefst zou willen is terugkeren naar mijn land, om er te werken en een leven op te bouwen. Ik ben ervan overtuigd dat verandering mogelijk is en dat corruptie ooit zal verdwijnen”.
Ondertussen blijven de teams van AdZG hun volle steun verlenen aan Rénovat. Hij zal samen met vijf andere mensenrechtenverdedigers uit de regio een vorming volgen over risicobeheer in zijn specifieke situatie. Daarnaast krijgt hij ook psychologische ondersteuning aangezien zijn situatie heel traumatiserend is.
Mensenrechtenverdedigers zoals Rénovat worden vaak geconfronteerd met situaties die hun werk belemmeren, zoals bedreigingen, juridische en administratieve pesterijen en soms zelfs marteling en moord. Als antwoord op deze praktijken beheert AdZG, samen met de East Africa Law Society (regionale Balie van Advocaten van Oost-Afrika) een project waarbij mensenrechtenverdedigers in moeilijkheden in Burundi, Kenia, Oeganda, DR Congo en Rwanda ondersteund worden. Het project wordt gefinancierd door de Europese Unie.
