In 2018 heeft ASF besloten om in Tunis een regionale hub op te richten voor de Euro-mediterrane regio, met als doel de middelen veralgemeend ter beschikking te stellen en haar actie in de regio te versterken en te harmoniseren. Het vernieuwende aspect van het regionale kantoor is om ten volle rekening te houden met de historische, economische, politieke en culturele banden die bestaan tussen de twee oevers van de Middellandse Zee, en die te benutten teneinde coherente en efficiënte acties op regionaal niveau op te zetten.
Het Euro-mediterrane regionale kantoor van Advocaten Zonder Grenzen werd opgericht in 2020 als onderdeel van een decentralisatie- en regionalisatieproces dat ook leidde tot de oprichting van een regionaal kantoor in Oost-Afrika. Sinds de oprichting werd de regio geconfronteerd met talrijke crisissen: een pandemie, een autoritaire ommekeer in Tunesië, oorlog in Oekraïne, een nieuwe uitbraak van het Israëlisch-Palestijnse conflict, sociale en economische crisissen, …
In 2023 werd een eerste balans opgemaakt van het regionaal bureau, zijn structuur werd geconsolideerd en de belangrijkste strategische gebieden voor de komende 5 jaar werden geïdentificeerd.
Een moeilijke en voortdurend veranderende context
Ten noorden en zuiden van het Middellandse Zeegebied opereert het maatschappelijk middenveld in een context van een krimpende burgerlijke ruimte en verminderde vrijheid van meningsuiting, waardoor de roep om meer democratie en meer respect voor de mensenrechten en de rechtsstaat steeds minder hoorbaar wordt. De staatsgreep die in juli 2021 werd gepleegd door de president van de Republiek Tunesië heeft een einde gemaakt aan de hoop op democratisering aan de zuidkust van de Middellandse Zee, terwijl de opkomst van het populisme in het noorden het paradigma van de mensenrechten en de rechtsstaat op losse schroeven plaatst.
Diverse lidstaten van de Europese Unie gingen inzake migratiekwesties over tot een securitair en vreemdelingenvijandig beleid, terwijl ook de reactie van de Europese regeringen op de slachtingen in Gaza, met inbegrip van beperkingen in de vrije meningsuiting en het betogingsrecht van die aard was dat het wantrouwen van de Noord-Afrikaanse bevolking (en zelfs van het Globale Zuiden) jegens hen verder werd aangewakkerd. De reputatie en geloofwaardigheid van het oude continent in het buitenland staan op een laag pitje door de kloof tussen woorden en daden. Terwijl de Europese Unie en haar lidstaten zich blijven presenteren als de bewakers van democratische waarden, steunen ze tegelijkertijd autoritaire regimes om de controle op migratiebewegingen te externaliseren, in weerwil van het internationaal recht. De fundamentele waarden van de Europese Unie en haar instellingen worden in gevaar gebracht als, binnen de Unie zelf, het maatschappelijk middenveld wordt onderdrukt en rechterlijke uitspraken die ingaan tegen het gevoerde beleid niet worden gerespecteerd door de autoriteiten. De Europese Unie predikt waarden die ze niet langer behartigt en die ze in stelling brengt in functie van haar geopolitieke doelstellingen.
Deze verloochening van haar waarden voedt antidemocratische bewegingen in Europa en ondermijnt de geloofwaardigheid van verdedigers van mensenrechten en de rechtsstaat zowel ten noorden als ten zuiden van de Middellandse Zee.
Het zijn deze talrijke crisissen en uitdagingen die aan de basis liggen van het strategisch denken van ASF voor de Euro-Mediterrane regio. Het regionale kantoor wil bijdragen aan een verandering van het discours door een visie van de Euro-mediterrane regio als een gebied van interdependentie, verenigd door eeuwen van geschiedenis, culturele vermenging en economische uitwisselingen. De herontdekking van deze nabijheid en het bewustzijn van deze gemeenschappelijke ruimte zijn essentieel in de strijd tegen een op identiteit gebaseerd nationalisme.
Met dit langetermijndoel voor ogen moet het maatschappelijk middenveld een dagelijkse praktijk ontwikkelen om de mensenrechtenschendingen aan te pakken die het gevolg zijn van de identiteitspolitiek van de machthebbers in de regio.
Het TACKLE project
Met deze gedachten in het achterhoofd heeft ASF “TACKLE, Bevorderen van de opkomst van een nieuwe generatie voorvechters van gelijkheid” ontwikkeld en gelanceerd. Het is een grootschalig project dat wordt uitgevoerd in vijf landen in het noordelijke Middellandse Zeegebied (Italië, Frankrijk, Spanje, België en Nederland) en twee in het zuidelijke (Tunesië en Marokko), om jongeren te empoweren in de strijd tegen racisme en vreemdelingenhaat. Voor ASF is er een intrinsiek verband tussen het koloniale verleden, vreemdelingenhaat en migratiebeleid. Als we het discours dat gepaard gaat met het huidige migratiebeleid willen omkeren, moeten we de onderliggende oorzaken aanpakken.
Het versterken van het gevoel te behoren tot een gemeenschappelijke ruimte betekent ook dat we het koloniale prisma dat de Noord-Zuidrelaties vorm geeft moeten doorbreken en dat we gemeenschappelijke trends en strijd moeten identificeren die de onderdrukten aan beide zijden van de Middellandse Zee verenigen.
De campagne voor decriminalisering van armoede, het statuut en het activisme
De campagne voor de decriminalisering van armoede, administratief statuut en activisme is op zich al een doorbreken van het koloniaal prisma. Deze campagne, die ASF voert met vele andere maatschappelijke organisaties over de hele wereld, richt zich tegen beperkingen van het recht om vreedzaam te betogen, tegen de criminalisering van milieubewegingen, tegen homofobe of vrouwonvriendelijke aanvallen, tegen het misdrijf van discriminatie, enzovoort. Het zijn aanvallen op de individuele rechten die aan beide kanten van de Middellandse Zee plaatsvinden. In 2023 heeft ASF besloten om zich nog meer te engageren in de campagne door toe te treden tot het Comité de Coordination du Groupe Francophone.
