Deze zomer krijgt u in het kader van het Crossroads project van ASF het laatste nieuws op het gebied van internationale justitie. Onze teams op het terrein maken de balans op: vorderingen, blokkeringen, angsten en verwachtingen ten aanzien van internationale justitie en een betere rechtstoegang voor slachtoffers. Deze week deelt Prashannata Wasti, die voor onze partner INSEC werkt, het laatste nieuws uit Nepal met ons. Ontdek hoe de vreselijke aardbeving van afgelopen april de rechtstoegang belemmert.
V: In mei 2015 werden delen van Nepal getroffen door een verschrikkelijke aardbeving. Welke invloed heeft deze natuurramp gehad op de vooruitgang richting een betere rechtstoegang en de behandeling van misdaden uit het verleden?
A: Na de aardbeving kende het onderwerp internationale justitie een terugval. Maar één “positief” gevolg van de aardbeving is wel dat alle grote politieke partijen zijn overeengekomen dat de nieuwe grondwet voor eind juli zal worden afgekondigd. Momenteel beschikt Nepal over een voorlopige grondwet die werd opgesteld om van start te kunnen gaan met het overgangsproces van een gecentraliseerde, constitutionele monarchie naar een federale republiek. Er is een participatieprocedure ontwikkeld die mensenrechtenactivisten de mogelijkheid geeft om het ontwerp van de nieuwe grondwet te bestuderen en opmerkingen naar voren te brengen. We hopen dat zodra de nieuwe grondwet is afgekondigd, politici en mensenrechtenorganisaties zich opnieuw zullen toespitsen op de belangrijke kwestie van internationale justitie in ons land.
V: Welke rol speelt de internationale gemeenschap volgens u momenteel voor de ondersteuning van internationale justitie in Nepal?
A: We zijn de internationale gemeenschap zeer dankbaar voor de steun die we kregen tijdens de noodsituatie na de aardbeving. De grote donororganisaties houden zich natuurlijk hoofdzakelijk bezig met de wederopbouw van de beschadigde infrastructuur. Het dagelijkse leven van de bevolking normaliseren is de eerste doelstelling. Na zulke dramatische gebeurtenissen, waarbij meer dan 8.000 mensen het leven lieten, duizenden en duizenden gewond raakten en ontelbare mensen dakloos werden, is het volkomen begrijpelijk dat onderwerpen zoals justitie niet bovenaan de agenda staan. We hopen echter dat Nepal snel herstelt en dat internationale justitie spoedig opnieuw de nodige aandacht krijgt.
V: Welke gevolgen heeft de aardbeving voor de mensen die tijdens de oorlog het slachtoffer werden van schendingen van de mensenrechten, en voor de rechtstoegang?
A: Enkele districten die na de oorlog zwaar verscheurd achterbleven, zoals Gorkha, Kavre en Dhading, zijn ook nu getroffen door de aardbeving. De slachtoffers van het conflict zijn dus ook slachtoffer van de aardbeving. We zijn nu twee maanden verder, maar de bevolking verkeert nog steeds in shock. Op alle niveaus gaat alle aandacht naar de aardbeving. Zo houden mensenrechtenactivisten zich bezig met hulpverlening; ze zien toe op de verdeling van de hulpgoederen om te garanderen dat alles gebeurt overeenkomstig beginselen zoals non-discriminatie. We kunnen stellen dat rechtstoegang nu mogelijk niet als een prioriteit wordt beschouwd, ook al blijven mensenrechtenorganisaties het onderwerp aankaarten.
V: Is er sinds de Internationale Mensenrechtendag (10 december 2014) enige opmerkelijke vooruitgang geboekt op het gebied van internationale justitie in Nepal?
A: Ja, er is enige vooruitgang geboekt. In een wet die in 2014 werd aangenomen (de Wet inzake de Commissies voor Onderzoek naar Verdwenen Personen, Waarheid en Verzoening) bleef de mogelijkheid behouden om amnestie te verlenen aan mensen die zich schuldig hadden gemaakt aan internationale misdaden en ernstige schendingen van de mensenrechten. Slachtoffers en de bevolking in het algemeen vreesden dat de daders zich niet voor het gerecht zouden moeten verantwoorden. Meer dan 200 slachtoffers besloten een verzoek in te dienen bij het Nepalese Hooggerechtshof en vochten de discretionaire bevoegdheden aan van de twee commissies die verantwoordelijk zijn voor de behandeling van misdaden uit het verleden: de Commissie Waarheid en Verzoening en de Commissie Onderzoek naar Verdwenen Personen.Op 26 februari 2015 perkte het Hooggerechtshof de discretionaire bevoegdheden van beide commissies om amnestie te verlenen in en stelde het dat de toestemming van het slachtoffer een voorwaarde zou moeten zijn voor elke verzoeningspoging. De slachtoffers waren ingenomen met die uitspraak van het Hof en sinds februari heeft de Nepalese overheid een kader ontwikkeld voor de twee commissies en commissarissen benoemd.
Een andere positieve ontwikkeling houdt verband met kolonel Kumar Lama. Deze hooggeplaatste officier van het Nepalese leger werd in 2013 aangehouden in Londen; tegen hem lopen twee aanklachten voor foltering tijdens de burgeroorlog in 2005. Begin 2015 ging zijn proces van start in het Verenigd Koninkrijk.
