Lashio, deelstaat Shan, Myanmar, 17 februari 2015 – Dat opleiding over het rechtssysteem broodnodig is in een land dat meer dan vijftig jaar militaire dictatuur achter de rug heeft, lijdt geen twijfel. Velen nemen hier de term ‘rechtsstaat’ in de mond, maar slechts weinigen begrijpen hem. Trainers van ASF en andere partners geven opleiding in het kader van een door het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) gefinancierd proefproject rond ‘Rule of Law Centres’.
“Hoe kunnen we dit duurzaam verankeren?”, vroeg Ji Mai (foto) tijdens de eerste teammeeting van het project in Lashio, een etnische smeltkroes in het noordoosten van Myanmar, niet ver van de Chinese grens. Als gemeenschapsactiviste uit de Kachin-bevolking en huidig projectleider waardeerde zij de energie die ASF-trainers Jake Stevens en Helen Yandell, vrijwillige juristen van overal ter wereld en andere internationale en binnenlandse partners investeerden in het drie maanden durende opleidingsprogramma rond de principes van de rechtsstaat, de Myanmarese wetgeving en de ontwikkeling van vaardigheden. Zij wilde er echter zeker van zijn dat het programma en de bijbehorende gemeenschapsforums om relevante juridische problemen te identificeren, tot wezenlijke veranderingen zouden leiden.
Sindsdien worstelen de zowat tachtig advocaten en vertegenwoordigers van het maatschappelijke middenveld, zowel in Lashio als in het veel grotere Mandalay, met deze en andere vragen. De interactieve aanpak van de workshops is bedoeld om de deelnemers bij de inhoud te betrekken, maar ook om hun analytische vaardigheden te ontwikkelen. Door de povere kwaliteit van het Myanmarese onderwijs en de erfenis van vijftig jaar militair bewind verliep dat aanvankelijk moeizaam voor alle betrokken partijen. Project manager Soe Moe Kyaw (foto) merkte op: “Wij zijn alleen gewend om te luisteren tijdens een lezing. Vragen stellen en beantwoorden kan bij ons zeer agressief overkomen.” Veel deelnemers tonen echter belangstelling om de methodes te introduceren in hun eigen werk, of dat nu gaat om maatschappelijke vorming of het begeleiden van jonge advocaten. Ze waren ook erg lovend over de inhoud, zoals alternatieve manieren om geschillen op te lossen, gelijkheid voor de wet en oefenprocessen.
Tijdens de workshops, de openbare forums en de inspraakvergaderingen over het project uitten velen de wens om ook de overheid te betrekken. Sai Kyaw Tun, van Meikswe Myanmar (een ngo die werkt rond gezondheid en onderwijs), merkte op: “We moeten dergelijke workshops ook organiseren in andere gemeenschappen, zodat mensen hun rechten begrijpen. Maar we moeten ook samenzitten met politie, rechters en regeringsvertegenwoordigers om elkaar beter te begrijpen.” Ook leiders van lokale holebi- en transgenderverenigingen vroegen om hulp bij het opstellen van strategieën om het publiek en de regering te informeren over hun bezorgdheden, zonder dat de politie opnieuw hardhandig optreedt tegen hun leden. Het was aanvankelijk de bedoeling dat die overheidsvertegenwoordigers bij het proefproject betrokken zouden zijn, en de hoop bestaat dat ze in de toekomst zullen deelnemen.
Het huidige Rule of Law-project bestaat uit twee verwante en complementaire activiteiten: een reeks van 42 workshops over drie maanden, en blijvende gemeenschapsforums. In Lashio behandelen de forums onderwerpen als de bestrijding van discriminatie, de uitbreiding van de juridische kennis in de gemeenschap en de aanpak van drugsverslaving. De synergie tussen beide componenten van het project is overduidelijk. Deelnemers trekken met hun nieuwe vaardigheden en kennis hun gemeenschap en werkomgeving in, en passen de principes van de rechtsstaat toe in het dagelijkse leven op een cruciaal ogenblik in de ontwikkeling van Myanmar.
