Brussel / Bukavu, 17 juli 2013 – Op de Dag van het Internationaal Strafrecht brengt Advocaten Zonder Grenzen (AdZG) hulde aan de moedige slachtoffers van ernstige mensenrechtenschendingen. Terwijl ze de angst voor represailles trotseren, laten ze hun stem horen in het Internationaal Strafhof alsook in de rechtbanken van hun land. AdZG herinnert eraan dat rechtstoegang voor deze slachtoffers een sleutelelement is in de strijd tegen straffeloosheid.
Julienne* is een dorpsbewoonster uit de provincie Zuid-Kivu in Oost-Congo. Zeven jaar geleden, bijna dag op dag, sloeg het leven van de jonge vrouw om in geweld: deze moeder werd verkracht, net zoals zes andere vrouwen uit haar dorp, door soldaten die haar vervolgens verminkten.
Vandaag leeft Julienne op 50 km van haar geboortedorp. “Omwille van wat ik ben ondergaan, heeft mijn familie me verstoten en mijn echtgenoot me verlaten. Ik probeer te overleven. Eigenlijk ben ik stervende en in leven tegelijkertijd”, getuigt ze.
Desondanks heeft de jonge vrouw zich niet bij haar lot neergelegd en heeft ze ingestemd om, met de steun van AdZG, te getuigen op het proces van de hooggeplaatste militair die beschuldigd wordt van ernstige mensenrechtenschendingen in 30 dorpen, waaronder dat van Julienne. Tot deze schendingen behoren plunderingen, woningbranden, verkrachtingen, moorden, kinderontvoeringen, gijzelingen, seksuele slavernij en foltering.
Samen met twee getrainde lokale ngo’s, heeft AdZG zich naar de plaatsen van de schendingen begeven om er getuigenissen te verzamelen, slachtoffers op te sporen en hen aan te moedigen om deel te nemen aan het proces. Naar aanleiding daarvan, is het aantal oorspronkelijk geïdentificeerde slachtoffers (door het Gezamenlijke Bureau van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten en de Militaire Aanklager van Zuid-Kivu) gestegen van 30 naar 700!
Dominique Kamuandu, AdZG-coördinator internationaal strafrecht in DR Congo, staat in voor deze missies in de dorpen: “Onze advocaten bieden juridische bijstand aan de slachtoffers. We nemen ook de vervoers- en verblijfskosten van de slachtoffers die instemmen om te getuigen op ons”. Maar de grootste uitdaging is het overwinnen van de argwaan van de dorpsbewoners ten opzichte van justitie, dat hen ontoegankelijk lijkt. De vrees voor represailles door de entourage van de misdaders is reëel, vooral bij de slachtoffers die instemmen om te getuigen.
Ondanks deze moeilijke context, is Julienne vastberaden: “Zonder het gerecht en het proces zou ik me nooit als slachtoffer hebben kunnen voorstellen. Zonder AdZG, zou ik vergeten worden. Mijn hoop is dat de dader dezelfde feiten niet meer zal begaan. Wij getuigen op het proces, zodat als andere vrouwen dezelfde feiten ondergaan, ze de moed zullen hebben om te getuigen”.
Naast de zaken die vandaag nog lopende zijn bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, zijn er tientallen processen rond internationale misdaden bezig op het nationale niveau, onder het principe van complementariteit. In 2012 heeft AdZG in DR Congo bijvoorbeeld meer dan 2.100 slachtoffers en 15 beschuldigden begeleid bij 19 processen voor militaire rechtbanken. Het proces van de officier die betrokken is bij de mensenrechtenschendingen van Julienne zal de komende weken van start gaan. Dit is de gelegenheid voor Julienne en de andere slachtoffers die door AdZG worden bijgestaan, om eindelijk hun rechten te laten gelden.
*schuilnaam
