Advocaten Zonder Grenzen (AdZG) heeft met instemming de veroordeling begroet op dinsdag 16 augustus 2011 van twee vooraanstaande leden van de “Democratische Strijdkrachten voor de Bevrijding van Rwanda” (Forces Démocratiques de Libération du Rwanda, F.D.L.R.)*. Volgens het militaire tribunaal in Bukavu, Zuid Kivu, hebben zowel Maniragula Jean Bosco alias Kazungu leider van de “F.D.L.R.-rasta’s”, alsmede Sibomana Tuzarangwana alias Kabanda zich schuldig gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid. Hiervoor werden zware straffen opgelegd, levenslang en 30 jaar respectievelijk. De rechtszaak werd georganiseerd in een zogenaamde “mobiele rechtbank”*.
Congo heeft het Statuut van Rome geïmplementeerd in zijn nationale wetgeving. Het heeft ook reeds samengewerkt met het Internationaal Strafhof in Den Haag aangaande de vervolging van personen beschuldigd van misdaden tegen de menselijkheid op Congolees grondgebied, zoals in het geval van het F.D.L.R. lid Callixte Mbarushimana, momenteel in hechtenis in Den Haag.
ASF ziet echter in de recente veroordeling een eerste serieuze poging van de Republiek Congo om de vervolging en veroordeling van F.D.L.R. leden voor internationale misdaden in Congo zelf ter hand te nemen.
De F.D.L.R. rebellenbeweging hebben verschillende gruweldaden uitgevoerd tegen de burgerbevolking tussen 2005 en 2007 in het Kalehe gebied (provincie van Zuid Kivu). De rebellen zijn beschuldigd van misdaden tegen de menselijkeid in de vorm van verkrachting, seksuele slavernij, doodslag op grote schaal, foltering en het gevangennemen van burgers.
De advocaten van AdZG vertegenwoordigden in deze zaak de meer dan 450 slachtoffers van F.D.L.R. leden. Dankzij provisies in het Statuut van Rome en de Congolese wet 06/019 van 20 juli 2006 omtrent seksueel geweld, konden een 30tal slachtoffers op een anonieme manier getuigen tijdens het proces.
Belangrijk is ook dat het militair tribunaal niet alleen de daders, maar ook de Congolese Staat heeft veroordeeld tot het schadeloosstellen van de slachtoffers van misdaden begaan door een buitenlandse rebellengroep op Congolees grondgebied. De rechters baseerden hun beslissing op het artikel 52 van de Congolese Constitutie: “alle Congolezen hebben het recht op vrede en veiligheid, zowel op nationaal als op internationaal vlak”. Door de getroffen gemeenschappen in de handen van de rebellen te laten vallen is de Congolese staat, volgens het tribunaal, nalatig geweest ten aanzien van het uitoefenen van zijn beschermingsverplichting.
AdZG hoopt dat de veroordeling van de twee rebellen kan worden gezien als een signaal dat de Congolese Justitie de verantwoordelijkheid neemt voor de vervolging van daders van internationale misdaden op haar grondgebied, Congolezen of buitenlanders – en zodoende Congo zich sterker committeert aan het Verdrag van Rome dat middels het complementariteitsbeginsel vervolging in eerste aanleg aan de verdragsstaten zelf laat.
AdZG beoordeelt het verloop van het proces als billijk en noemt de straffen voor de F.D.L.R. leden zwaar maar terecht. Congo geeft dus een goed signaal af in de strijd tegen straffeloosheid. Dit signaal kan echter nog aan kracht winnen als de Congolese Staat haar veroordeling zou accepteren en overgaat tot compensatie van de slachtoffers.
