februari 14, 2014
Werk maken van een eerlijk proces in Tunesië
TunesiëNewsTransitionele Justitie
Tunis, 14 februari 2014 – Het recht op een eerlijk strafproces volgens de internationale normen moet voor elke rechtszoekende in Tunesië worden gewaarborgd. Daarvoor pleit het Réseau d’Observation de la Justice tunisienne (ROJ – netwerk ter observatie van de Tunesische overgangsjustitie). Het ROJ is opgericht door Advocaten Zonder Grenzen (AdZG), in samenwerking met de Tunesische Liga voor Mensenrechten en de Tunesische Nationale Orde van Advocaten. In zijn laatste rapport doet het ROJ een aantal voorstellen voor gedeeltelijke hervormingen in de strafprocedure en de aanpassing van sommige praktijken van rechters, procureurs en advocaten.
Het ROJ werd opgericht in 2012 en onderzoekt wat er zo al fout loopt in de Tunesische overgangsjustitie vanuit de invalshoek van een eerlijk proces. Voor dit proefproject werden meer dan 200 waarnemers uit het maatschappelijk middenveld en de Tunesische Balie opgeleid in de toepassing van de internationale normen voor een eerlijk proces. Zij werden vervolgens afgevaardigd om de werking van justitie te observeren. In 2012 en 2013 werden 171 hoorzittingen voor 94 rechtszaken bijgewoond en werden aan het ROJ 780 onregelmatigheden gemeld.
Het rapport van het ROJ legt de nadruk op de moeilijkheden rond de toepassing van de internationale normen in Tunesië. “Het probleem ligt eigenlijk niet zozeer bij de nationale wetgeving of de internationale normen. Het is eerder de praktijk die niet strookt met al die normen, waardoor ze met de voeten worden getreden”, zegt een strafpleiter die actief is in het ROJ. “Veel van die onregelmatigheden gaan ten koste van de rechtszoekende”. Uit de waarnemingen blijkt ook dat het recht op een advocaat – essentieel voor de rechtstoegang – momenteel niet voor iedereen is gewaarborgd. Er moeten heel wat hervormingen worden doorgevoerd om tot een niet-discriminerend systeem van rechtshulp te komen voor alle behoeftige rechtszoekenden. Daarom is het ROJ tevreden met de recente aanpassing van artikel 108 van de nieuwe Grondwet dat nu voorziet in een betere rechtstoegang en juridische bijstand voor de minstbedeelden waarborgt.
Het rapport brengt ook allerlei problemen aan het licht met de voorlopige hechtenis. Het Tunesische recht voorziet niet in de systematische aanwezigheid van een advocaat tijdens deze essentiële fase van de strafprocedure. Afgaand op de ervaringen in andere landen waarborgt die aanwezigheid nu net de rechten van de beklaagden en verhindert ze eventuele geweldplegingen van de politie, zonder het onderzoek te belemmeren. Het ROJ is dus voorstander van de huidige hervorming van het strafproceswetboek om iedereen in voorlopige hechtenis systematisch toegang te geven tot een advocaat.
“Dit derde en laatste rapport van het ROJ sluit een belangrijke fase in de observatie van het Tunesische gerecht af. We bedanken trouwens alle waarnemers voor hun werk”, zegt Federica Riccardi, missiehoofd van AdZG in Tunis. “In een volgende fase gaan we onder andere de pleidooien begeleiden om ervoor te zorgen dat die aanbevelingen werkelijk worden toegepast. Samen met onze partners hopen wij actief bij te dragen tot de invoering van een onpartijdig gerecht, dat borg staat voor de rechten en vrijheden van alle rechtszoekenden, met inbegrip van de meest kwetsbare of marginale groepen”.
Het project wordt gefinancierd met de steun van het Nederlandse Ministerie voor Buitenlandse Zaken, de Open Society Foundation en het Instituut voor Buitenlandse Culturele Relaties van het Duitse Ministerie van Buitenlandse Zaken.
Het rapport is ook in het Arabisch beschikbaar.