Country: Colombia

Bogota, 12 mei 2016 – Advocaten Zonder Grenzen Canada (ASFC) legde onlangs een rapport voor over de straffeloosheidsmechanismen in de Colombiaanse justitie. Dat rapport is de neerslag van twee jaar observatie, follow-up en analyse van vijftien gevallen van internationale misdaden. Het bevat onder meer concrete aanbevelingen om de onderzoeken en strafprocessen in Colombia meer in lijn te brengen met de internationale normen en de rechten van de slachtoffers. Doel van het rapport is het Statuut van Rome te bevorderen met name op basis van het huidige beleid van het Internationaal Strafhof (ICC) en het bureau van de procureur. De vastgelegde beoordelingscriteria worden gescreend op het complementariteitsprincipe om na te gaan of de nationale overheid is opgetreden tegen de personen die verantwoordelijk zijn voor ernstige misdaden. Dankzij de samenwerking van ASFC met Colombiaanse advocaten en mensenrechtenactivisten in de regio’s die getroffen zijn door gewapende conflicten, was het mogelijk om de slachtoffers op te volgen in gevallen die kenmerkend zijn voor de manier waarop het Statuut van Rome in Colombia wordt toegepast. De ASFC team volgde onderzoeken waarvan de feiten bestanddelen konden zijn van misdaden die onder de bevoegdheid van het ICC vallen: bloedbaden, executies, gedwongen verdwijningen, seksueel geweld en foltering, tussen 2005 en 2013. Bij die feiten zijn leden van nationale veiligheidsorganisaties en leden van paramilitaire groeperingen betrokken. Het rapport maakt het op die manier mogelijk om aan de hand van vijftien gevallen inzicht te verwerven in de manier waarop Colombia tijdens de onderzoeken reageerde. De studie stelt dat door omstandigheden (onredelijke proceduretermijnen, onvoldoende onderzoek door de overheid, verlamming van de rechtsgang, gebrek aan transparantie vanwege bepaalde spelers) heel wat personen hun strafrechtelijke verantwoordelijkheid ontliepen. Bovendien worden de procedures de hele tijd vertraagd door jurisdictiegeschillen. De militaire strafrechtspraak doorkruist bijvoorbeeld voortdurend de procedures die gevoerd worden door de gewone juridische autoriteiten. De slachtoffers krijgen dus geen toegang tot onafhankelijke en onpartijdige gerechtelijke mechanismen. Er werd wel een verbetering vastgesteld dankzij de rol die bepaalde gerechtsambtenaren speelden en de volharding van de slachtoffers en hun wettelijke vertegenwoordigers. ASFC legde in april in Bogota haar rapport voor tegenover de plaatselijke autoriteiten, het diplomatiek korps, het maatschappelijk middenveld en families van slachtoffers van ernstige mensenrechtenschendingen. Nu in het land een pacificatieproces aan de gang is, heeft het rapport van ASFC tot doel om de slachtoffers, hun vertegenwoordigers en de gerechtsambtenaren denksporen aan te reiken om de rechten van de slachtoffers veilig te stellen en de straffeloosheid in Colombia te bestrijden. ASFC geeft de Colombiaanse overheid bijvoorbeeld de raad om de actieve participatie van de slachtoffers te faciliteren en rekening te houden met hun specifieke eisen. De vervolgende autoriteiten worden onder meer aangemoedigd om beslissingen te nemen rond de verantwoordingsplicht van de hoogstgeplaatste verantwoordelijken. Het identificeren van de factoren die de toepassing van de internationale verplichtingen van de Colombiaanse staat verhinderen, is een zeer belangrijk instrument om de Colombiaanse strafprocedure en de justitie in het land te versterken. Het rapport “ESP” (Spaanse versie – Case study over het complementariteitsbeginsel: de straffeloosheidsmechanismen in de Colombiaanse justitie) is onderdeel van het project ‘Crossroads’, dat in 2013 door ASFC werd opgestart in samenwerking met ASF en dat gefinancierd wordt door de Europese Unie. Voor meer informatie over internationaal recht en internationale misdrijven in Colombia te leren, bezoek de website van de Crossroads project. Foto © Tropica Media

AdZG steunt de oprichting van een pan-Amerikaans Netwerk voor internationaal strafrecht in samenwerking met Avocats Sans Frontières Canada (ASFC).

Op 28 en 29 juli 2011 vond de eerste samenkomst plaats tussen experts in internationaal strafrecht in Bogota, Colombia, in het kader van een promotieproject van AdZG voor het systeem van het Statuut van Rome en de verbetering van de effectiviteit van het Internationaal Strafhof (ISH). Tijdens de tweedaagse conferentie hebben juristen, waaronder vertegenwoordigers van Mensenrechten-NGO’s van zeven landen in de regio*, hun expertise in de toepassing van internationaal strafrecht, Mensenrechten en de verschillende internationale en nationale rechtssystemen gedeeld. De ASF Project Coördinator, Luc Meissner, was aanwezig en gaf een algemene presentatie van het project.

We weten weinig over het werk van het ISH op het continent Amerika. Waaraan ligt dat ?

Luc Meissner: De activiteiten van het ISH in Amerika werden « verborgen » door de mediatisering van de lopende zaken in Afrika. Het ISH en de NGO’s bevorderen de promotie van het systeem van het Statuut van Rome alsook de ratificatie ervan en er zijn ook twee verkennende onderzoeken ingesteld naar misdrijven in Colombia en Honduras. Het Statuut van Rome werd wel degelijk geratificeerd door het merendeel van de landen op het continent, maar er ontbreken nog sleutellanden zoals de Verenigde Staten en ook El Salvador, Guatemala, Haïti en Nicaragua. Ook mogen we niet vergeten dat er tot voor kort verschillende gruweldaden werden uitgevoerd: in de jaren ’90 onder het regime van President Fujimori in Peru (verdwijningen, massaslachtingen, gedwongen sterilisaties van indiaanse vrouwen, etc.) en in de jaren ’80 in Guatemala (misdaden tegen de menselijkheid gepleegd tegen de maya bevolking). Om maar te zwijgen van de huidige situatie in Colombia, waar momenteel misdaden tegen de menselijkheid worden uitgevoerd in afgelegen landelijke gebieden.

 

ASFC geeft een opleiding over milieurecht in Cherwa Sise, Noord-Colombia – © ASFC

Wat kan een pan-Amerikaans Netwerk betekenen in de strijd tegen straffeloosheid ?

L.M.: Dit netwerk kan een uitwisseling van expertise, informatie over complementariteit en specifieke ervaring van elk betrokken land betekenen zodat zij internationale misdaden kunnen onderzoeken en de verantwoordelijken kunnen opsporen en berechten. De bedoeling is een wederzijdse versterking van de capaciteiten van de leden te bereiken zodat advocacy acties in elk land kunnen verbeterd worden. Neem het voorbeeld van Guatemala en Argentinië. Twee landen met een verschillend wetgevend kader en verschillende situaties. Het doel in Guatemala is de ratificatie van het Statuut van Rome en daarom voeren het ISH en de NGOs er advocacy acties uit. In Argentinië daarentegen, werd de ratificatie en de integratie ervan in de nationale wetgeving reeds uitgevoerd. Dit doel van integratie in de nationale wetgeving en de ervaring die de nationale jurisdicties hieruit trekken kan als model dienen voor andere landen. 

Op welke manier heeft AdZG deelgenomen aan de opbouw van dit netwerk?

L.M.: Deze regionale activiteit maakt deel uit van een algemeen promotieproject van het Statuut van Rome en de verbetering van de effectiviteit van het ISH geleid door AdZG in samenwerking met ASFC, met de financiële steun van de Europese Unie. Er wordt in het bijzonder een opbouw van dergelijke netwerken met vergelijkbare doelen voorzien in Frans- en Engelssprekend Afrika. AdZG beschikt ook over een goede kennis van vertegenwoordiging van slachtoffers van internationale misdaden in DR Congo en we willen deze kennis delen er ervan gebruik maken om aan capaciteitsopbouw te doen in andere landen. Dit project symboliseert ook de eerste concrete en nauwe samenwerking tussen AdZG en ASFC. Deze laatstgenoemde beschikt over een lokaal bureau in Colombia, wat de uitvoering van de activiteiten vergemakkelijkt.

Wat voorzien jullie in de toekomst ?

L.M.: De opbouw van het pan-Amerikaans Netwerk was een stap in de strijd tegen straffeloosheid op regionaal niveau. Een nieuwe samenkomst van het netwerk is voorzien in 2012. Tussentijds zullen uitwisselingen tussen de verschillende leden van de netwerken gestimuleerd worden en advocacy acties uitgevoerd worden door zowel leden van het netwerk als door AdZG en ASFC. In Colombia, maar ook op andere continenten, wordt er actie ondernomen om het werk van het ISH bekender te maken.

Voor meer informatie over het AdZG programma Internationale Gerechtigheid

Voor meer informatie over de missie van ASFC in Colombia (in het Frans)

* De vergadering verzamelde vertegenwoordigers uit Colombia, Honduras, Guatemala, Mexico, Peru, Argentinië en Chili. 

Sfeerbeelden van de samenkomst op 28 en 29 juli in Bogota, Colombia © AdZG – Luc Meissner