Bunia, 18 oktober 2013 – Martin Causin, jurist van opleiding, coördineert het Advocaten Zonder Grenzen (AdZG) kantoor in Bunia, gelegen in het district Ituri (provincie Oriental) in het Noord-Oosten van de DR Congo (DRC). Causin, 34 jaar en afkomstig uit Brussel, ondersteunt samen met zijn team verschillende AdZG-projecten op het vlak van rechtstoegang. Hij vertelt ons over de betrokkenheid van de slachtoffers en de inzet van Congolese advocaten en rechters in de strijd tegen internationale misdaden.
Het oosten van de DRC wordt nog steeds geplaagd door ernstige mensenrechtenschendingen, zoals het geval is in de streek rond Goma (Noord-Kivu). Is de situatie in Ituri eveneens zo instabiel?
Jazeker. De milities die daar actief zijn maken zich schuldig aan internationale misdaden, zoals verkrachting, plundering en moord. In dergelijke context is de strijd tegen straffeloosheid erg belangrijk. Deze strijd geeft hoop aan de slachtoffers en zendt een sterk signaal uit dat er een einde moet komen aan deze wreedheden.
De militie van Morgan wordt ervan beschuldigd de bevolking uit een dorpje in het hart van een natuurreservaat in 2012 onderworpen te hebben aan een reeks gruweldaden. Niet minder dan 67 slachtoffers werden geïdentificeerd. Welke acties onderneemt AdZG in dit dossier?
Verschillende leden van deze milities zijn gearresteerd door de Congolese autoriteiten, waarna de zaak eerst voor het militair tribunaal van Bunia gekomen is, en vervolgens in beroep voor het militair hof om te oordelen over de aanklachten tegen de drie beschuldigde militieleden. In samenwerking met de nationale ngo Fédération des Jeunes pour la Paix Mondiale (FJPM) is AdZG ter plekke gegaan om getuigenissen te verzamelen en om slachtoffers aan te sporen zich burgerlijke partij te stellen. Aan het einde van deze sensibiliseringsactie toonden 27 slachtoffers zich bereid om deel te nemen aan het proces, wat erg bewonderenswaardig is.
Deze rechtszaken worden in mobiele rechtbanken gehouden, een mechanisme ontwikkeld door AdZG dat toelaat rechtspraak dichter bij de bevolking te brengen…
Dit mechanisme houdt in dat alle betrokken actoren in de rechtszaken als het ware verhuisd worden: vijf rechters, een parketmagistraat en een griffier, maar ook de slachtoffers en de verdachten die in de gevangenis zitten in Bunia. Deze verplaatsing is een echte uitdaging, zowel logistiek (zo’n 200 km moeilijk berijdbare wegen) als op het vlak van beveiliging, gezien de spanningen in de regio. Dankzij de goede samenwerking tussen de Congolese juridische autoriteiten, de Verenigde Naties (meer bepaald MONUSCO) en AdZG was het echter mogelijk om deze mobiele rechtszaken te voeren.
Neemt AdZG, tijdens het proces, de vertegenwoordiging en verdediging van de slachtoffers voor haar rekening?
Ja, gratis zelfs. Twee advocaten van de balie van Kisangani en die overigens lid zijn van de AdZG-pool Internationaal Recht in de DRC zijn verantwoordelijk voor deze zaak.
Wat is uw visie op de rechtszaak in dit stadium?
Ondanks enkele onregelmatigheden, zijn de rechtszaken gevoerd volgens de juridische normen. Bovendien is er op een efficiënte manier bescherming geboden aan de slachtoffers die met de hulp van AdZG voor het gerecht getuigden. Ik ben ook zeer positief over het feit dat er zowel in de pleidooien als in de beslissing van het hof gerefereerd wordt naar het Statuut van Rome. De Congolese militaire rechtbank steunt daarenboven op internationale teksten wat betreft oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid, wat een wezenlijke vooruitgang betekent op het vlak van gerechtelijke beslissingen.
