Advocaten Zonder Grenzen, dat sinds 2002 aanwezig is in de Democratische Republiek Congo, zou geen activiteiten kunnen uitvoeren zonder haar partners. En dat is de reden waarom we hen vandaag het woord geven. Deze mannen en vrouwen hebben het met ons over hun dagelijkse leven, hun realiteit en hun overtuigingen. Met deze portrettenreeks willen wij u dan ook voorstellen aan de mensen die de Diocesane Commissie Justitie & Vrede van Boma, de Congolese Liga tegen Corruptie en de Netwerken van Observatoren belichamen.
Zij werken allemaal in de provincie Kongo-Centraal en meer bepaald in de kustregio Muanda in het kader van het project “De belangen van de lokale bevolking een centrale plaats geven in het beheer van natuurlijke hulpbronnen: transparantie, verantwoordingsplicht en rechtsbescherming”. (Lees meer hieronder)
Dankzij dit project kon ASF bijdragen aan de oprichting en/of de heropstart van netwerken van observatoren. Deze zijn onafhankelijk van ASF en worden zelfstandig gemanaged door hun leden. ASF en deze netwerken werken samen om de daadkracht van de bevolking te vergroten, die getroffen is door de activiteiten van winningsbedrijven.
De netwerken zijn samengesteld uit vrouwelijke en mannelijke vertegenwoordigers van dorpen en gemeenschappen. Deze vertegenwoordigers werden aangewezen door hun gemeenschappen vanwege hun engagement en bereidwilligheid. De netwerken hebben als doel om de betrokkenheid van de lokale bevolking bij het beheer van natuurlijke hulpbronnen te verzekeren, en om te verzekeren dat de activiteiten en/of processen transparant zijn en de mensenrechten respecteren. Om dit te bereiken, volgen, verzamelen en documenteren de leden van het netwerk voortdurend mogelijke gevallen van corruptie en schendingen die door private en/of publieke actoren begaan zijn bij de ontginning van natuurlijke hulpbronnen in hun dorpen. Op basis van de verzamelde en geverifieerde gegevens, zetten de leden van de netwerken een proces op van dialoog en consultatie met lokale overheden, vertegenwoordigers van de betrokken bevolkingsgroep en verantwoordelijken. Hiermee willen ze een participatief bestuursmodel voor het beheer van natuurlijke hulpbronnen bevorderen.
Vandaag ontmoeten we de leden van de netwerken in de Muanda-regio. We hebben hen allemaal dezelfde vraag gesteld: Kan u zich in enkele woorden voorstellen en ons uitleggen waarom u deel uitmaakt van een netwerk van observatoren?
Jeanne*: Ik zet mij in voor de meisjes en moeders van mijn dorp.
Ik woon in het dorp Muanda. Ik run er een bedrijf en werk samen met “maréeuses”, vrouwen die met de getijden leven en die gevangen vis bewerken. In mijn coöperatieve stel ik 3 mannen en 28 vrouwen te werk. Wij maken verse vis, gezouten vis, gerookte vis… Het is zwaar om een vrouw te zijn en aan het hoofd van een bedrijf te staan. Je moet je manier van werken veranderen, en je steeds aanpassen. In de visverwerkingssector hebben we talrijke problemen. We hebben niet echt verkooppunten, soms werken we en is het onmogelijk om te verkopen, en aangezien we geen middelen hebben om te conserveren, wel ja… het is lastig. Maar het is zeer belangrijk dat vrouwen sterk worden en bedrijven runnen.
Vandaag de dag in Congo houdt men geen rekening met vrouwen. Terwijl wij, alle vrouwen, ons overal mee zouden moeten bemoeien, in de dorpen, de samenleving, vergaderingen. Dat is belangrijk. En dat is waarom ik aanvaard heb om observatrice te worden binnen mijn netwerk toen de traditionele chefs mij dat voorstelden. Ik heb ervoor gekozen om de belangen te verdedigen van mijn gemeenschap, en vooral die van alle meisjes en alle moeders.
François*: Ik zet mij in voor de vissers.
Vroeger was de visserij het meest toegankelijke beroep. Onze gemeenschappen leven voornamelijk van de landbouw en de visvangst, ook vandaag. Wij beoefenen ambachtelijke visvangst, in kleine bootjes, met vislijnen en netten. Maar de visvangst wordt steeds moeilijker en moeilijker… Soms beschadigen de boten van bedrijven onze netten terwijl ze varen, en zelfs als we proberen om de incidenten aan te kaarten, zijn de vertragingen eindeloos. Gedurende deze periode kunnen de mensen niet vissen, vanwege de kosten voor het herstellen van hun materiaal. Bovendien volgt het geld een zeer complexe route, zelfs wanneer we financiële schadevergoeding ontvangen. Elke route heeft zo zijn vertakkingen, en zeker wanneer het over geld gaat, dus op verschillende plekken tussen het vertrek en de aankomst kan het geld een afslag nemen.
Een ander probleem dat we hier hebben gaat over de veiligheidszones. De bedrijven die natuurlijke hulpbronnen uit de zee ontginnen hebben zones afgebakend waar wij niet langer het recht hebben om er binnen te gaan of te vissen. Alleen waren er vissoorten waarop wij in deze zones visten, en aangezien we er geen toegang meer toe hebben, moeten we verder de oceaan op. De risico’s en kosten daarvan zijn hoger, omdat er sterkere golven zijn en omdat we voor stevigere boten moeten betalen. Op andere momenten vinden we dode vissen in onze netten en ruikt het water niet goed. En ik zou het ook kunnen hebben over de vreemde boten die grote hoeveelheden vis komen vangen en die zo het visbestand uitputten… En dus heb ik aanvaard om mijn dorp te vertegenwoordigen in het netwerk, aangezien ik lid ben van de visserscoöperatieve. Zo kan ik de mensen in het dorp, en vooral de vissers, helpen om van hun activiteiten te blijven leven.
Dominique*: Ik zet mij in voor onze toekomst, voor onze aarde.
Ik ben getuige geweest van allerlei zaken, en dat is waarom ik meteen heb aanvaard om deel uit te maken van het netwerk van mijn dorp toen men mij aanwees. Ik geef u een voorbeeld. Vroeger waren de affakkel-schoorstenen – een systeem om de gassen te verbranden die worden uitgestoten tijdens de ontginning van aardolie – grote pijpleidingen die de lucht in gingen en de hele tijd brandden. Vandaag de dag staan die schoorstenen op grondniveau of zitten ze zelfs onder de grond, wanneer ze geïnstalleerd zijn in daarvoor gegraven putten. Het probleem is dat deze putten zich vullen met water wanneer het regent, en dat het water het brandende gas dooft. Dat gas lost dan op in het water, en wanneer het water uit het gat loopt, gaat dit hele mengsel overlopen in onze rivieren en akkers. Je moet dus heel erg aandachtig zijn om snel een ondergelopen schoorsteen te signaleren, of anders kan er grote schade berokkend worden aan de natuur.
Soms lekt er ook olie in de rivieren en de akkers… en ook daar moet je erg aandachtig zijn. Ten eerste moet je voorkomen dat er een lek is, en verder is de procedure om schadevergoeding te bekomen voor de geleden schade zeer complex. En als je niet oplet, verlies je onderweg veel geld. Doordat ik lid ben van een netwerk kunne de mensen in het dorp mij oproepen wanneer ze problemen of vragen hebben. Ik kan hen dan begeleiden omdat ik de regels en procedures goed ken. We houden in de gaten wat er gebeurt rondom ons, om onze akkers, onze rivieren, onze natuur en onze toekomst veilig te stellen. Voor onszelf, en opdat onze kinderen ook de vruchten kunnen plukken van onze vruchtbare akkers en onze waterlopen vol vissen.
Vroeger verdedigde ik mijn gemeenschap zonder dat ik veel kennis bezat. Dankzij Advocaten Zonder Grenzen en de aangeboden opleidingen praten we het niet alleen over “natuurlijke hulpbronnen”, maar gaan we dieper in op het onderwerp. Ik was slechts een beetje vertrouwd met het onderwerp van olieproducten, maar vandaag voel ik er mij in thuis, begrijp ik mijn rechten, en begrijp ik ook de uitdagingen waar de bossen, rivieren en akkers voor staan… Ik voel mij steeds beter in staat om de mensen van mijn dorp te vertegenwoordigen en ondersteunen, en dat doet mij plezier. Voor mij, voor hen, en voor onze aarde.
*Aangezien de observatoren anoniem wenste te blijven, is zijn/haar naam aangepast.
| De algemene doelstelling van het project is om bij te dragen aan een transparant beheer van de natuurlijke hulpbronnen met respect van de mensenrechten. Meer in het bijzonder beoogt het project om de betrokkenheid en deelname van de betrokken burgers te ondersteunen, met als doel (i) de transparantie te verzekeren van de processen voor het beheer van natuurlijke hulpbronnen en de strijd tegen corruptiepraktijken en (ii) de bescherming en de verwezenlijking van hun rechten binnen dit kader.
Door het vermogen uit te breiden van de lokale bevolking om actie te ondernemen, zodat zij een volwaardige rol kan spelen in de processen voor het beheer van de natuurlijke hulpbronnen en door deze bevolking te steunen om de bescherming van haar rechten te verzekeren, draagt het project bij tot het ontstaan van essentiële voorwaarden voor een inclusieve, duurzame ontwikkeling die de mensenrechten eerbiedigt. |
Foto’s en interview : Camille Burlet
