AdZG is een organisatie in voortdurende evolutie. Door de groeiende diversiteit van haar teams, haar partners, haar acties en de context waarin ze opereert, moet AdZG zich aanpassen zodat haar werking en haar bestuursorganen in lijn blijven met wat ze aan het worden is en wat ze wil worden. In 2024 heeft AdZG haar raad van bestuur gewijzigd, met name door over te stappen op een systeem van covoorzitterschap, zodat deze meer representatief is voor wat de organisatie vandaag is en beter in staat is om haar ontwikkeling te ondersteunen. Françoise Lewalle en Marco Schoups, co-voorzitters van AdZG, lichten de gemaakte keuzes en de uitdagingen van deze transformatie toe.
Waarom vond ASF het nodig om haar bestuur te herzien?
Françoise Lewalle: ASF is vandaag een internationale organisatie die de mensenrechten verdedigt in een tiental landen en samenwerkt met meer dan dertig partnerorganisaties. Een dergelijke diversiteit vereist een bestuur dat deze diversiteit kan begeleiden, belichamen en ondersteunen. De overgang naar een co-voorzitterschap past in deze transformatiedynamiek: onze structuren aanpassen zodat ze beter aansluiten bij de uitdagingen waarmee onze teams worden geconfronteerd en bij de sociale realiteit van de landen waarin ASF actief is.
Marco Schoups: We mogen niet vergeten dat ASF oorspronkelijk een groep Belgische advocaten was die zich inzetten voor de verdediging van rechtzoekenden in het buitenland, naar het model van het “sans-frontièrisme”. Vandaag is de organisatie actief in tal van landen (België, Italië, Kenia, Marokko, Niger, Oeganda, de Democratische Republiek Congo, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Tanzania en Tunesië) en onze teams zijn grotendeels afkomstig uit deze landen. We werken samen met een grote verscheidenheid aan actoren: maatschappelijke organisaties, juristen, maatschappelijk werkers, institutionele actoren, traditionele leiders, academici, enz., rond uiteenlopende thema’s zoals toegang tot justitie, detentie, civiele ruimte, de relatie tussen bedrijven en mensenrechten, lokale of overgangsjustitie, migratie, enz. Het is dan ook logisch dat onze raad van bestuur deze diversiteit weerspiegelt.
Françoise Lewalle: We hebben de raad van bestuur dus uitgebreid met andere profielen dan alleen die welke strikt verband houden met het beroep van advocaat. De nieuwe bestuurders werken of hebben gewerkt rond thema’s die verband houden met het werk van ASF en zijn met name afkomstig uit de verenigings- of academische sector. We hopen dat bestuurders uit de landen waar ASF actief is, zich binnenkort bij ons zullen aansluiten. Dit eerste co-voorzitterschap vormt een overgang naar deze openheid.
Marco Schoups: Het verdedigen van grondrechten, democratie, de rechtsstaat en toegang tot justitie staat centraal in het mandaat van ASF. We weten dat we alleen kunnen bijdragen aan duurzame verandering ten gunste van rechtvaardigere en inclusievere samenlevingen door onze krachten te bundelen met die van zoveel mogelijk actoren en door een holistische en multidisciplinaire aanpak te hanteren, die verankerd is in de lokale sociale en politieke realiteit. De internationale context zet ons ertoe aan om onze partners en donoren verder te diversifiëren.
Waarom een co-voorzitterschap?
Marco Schoups: Historisch gezien bestond onze raad van bestuur bijna uitsluitend uit advocaten. Deze sterke band met advocaten en de Belgische balies blijft een prioriteit, maar de evolutie van de missies van ASF vereist dat andere profielen de raad van bestuur versterken. Een meer gediversifieerde raad zal ons in staat stellen om de teams beter te begeleiden bij uitdagingen zoals governance, strategische reflectie, dekolonisatie, belangenbehartiging, het zoeken naar financiering en financieel beheer.
Het co-voorzitterschap past in deze dynamiek: door iemand uit de justitiële wereld te koppelen aan iemand uit het maatschappelijk middenveld ontstaat er evenwicht, complementariteit en een getrouwere weergave van wat ASF is geworden. Voor deze overgangsfase hebben we gekozen voor een co-voorzitterschap dat zorgt voor een evenwicht op het vlak van taal en gender, met personen die al betrokken zijn bij de raad van bestuur en vertrouwd zijn met de werking ervan.
Deze keuze past in een breder transformatieproces, maar vormt een belangrijke stap.
Wat zijn de volgende stappen?
Françoise Lewalle: Als Belgische organisatie die voornamelijk in Afrika actief is, hebben we de plicht om alles in het werk te stellen om onze aanpak te ‘dekoloniseren’. Gezien de structurele context waarin ASF opereert, zorgt de organisatie ervoor dat haar werkwijze en bestuur verankerd zijn in de lokale realiteit en ruimte bieden aan een pluraliteit van stemmen. We moeten dus onze interne capaciteiten versterken om deze reflecties te voeren en vooruitgang te boeken in die richting. De afgelopen jaren heeft ASF meer autonomie gegeven aan haar nationale en regionale kantoren en streeft ze ernaar om dekoloniale benaderingen te integreren in haar strategieën en projecten. Dit is een werk in uitvoering, dat nog lang niet voltooid is, en de teams verwachten terecht dat we ons hier volledig voor inzetten.
Welk project heeft de raad van bestuur voor ASF?
Marco Schoups: In een context die steeds vijandiger staat tegenover het maatschappelijk middenveld, de mensenrechten, de rechtsstaat en internationale samenwerking, houden drie uitdagingen ons vooral bezig: (1) een gezond en veilig kader bieden aan de teams om solidariteit en samenwerking te bevorderen; (2) onze financiering veiligstellen; en (3) vaststellen waar ASF het meest nuttig en legitiem is om de mensenrechten en de rechtsstaat te verdedigen.
Françoise Lewalle: De raad van bestuur wil zorgen voor een stabiele en onafhankelijke financiering, wat in de huidige context niet eenvoudig is. We willen ook de teams één voor één ontmoeten om te luisteren naar hun zorgen en behoeften. We kunnen niet beweren dat we ASF vertegenwoordigen zonder rekening te houden met de risico’s die het engagement voor de mensenrechten in bepaalde regio’s met zich meebrengt. Het is absoluut noodzakelijk dat we ons verdiepen in de realiteit waarmee onze teams worden geconfronteerd.
Marco Schoups
Advocaat en voormalig Stafhouder van de balie Antwerpen
Françoise Lewalle
Advocaat en bemiddelaar bij de franstalige balie van Brussel
