Het jaarverslag van AdZG is beschikbaar

Het team van Advocaten Zonder Grenzen is verheugd u haar laatste jaarverslag voor te stellen.

We hebben een lange weg afgelegd sinds AdZG in 1992 werd opgericht door een groep Belgische advocaten. In die 30 jaar tijd hebben honderden mensen bijgedragen om de vereniging te maken tot wat ze vandaag is: een militante organisatie, actief in een tiental landen, die stijdt tegen onrecht, ijvert voor een rechtsstaat gebaseerd op mensenrechten en voor een betere toegang tot het gerecht, dit alles in nauwe samenwerking met talrijke nationale en internationale actoren.

Deze ervaring, de lokale verankering van onze acties en de sterke banden die we hebben gesmeed met mensenrechtenverdedigers uit alle hoeken van de wereld, geven ons de kracht om impactvolle acties te blijven opzetten ten dienste van bevolkingsgroepen in kwetsbare situaties (vrouwen, kinderen, de LGBTQI+-gemeenschap, etnische minderheden, mensen in detentie, mensen in migratiesituaties, enz.)

Maar de uitdagingen zijn talrijk. Overal ter wereld worden middenveldorganisaties en mensenrechtenverdedigers geconfronteerd met zorgwekkende ontwikkelingen en trends: de opkomst van autoritaire regimes, de inkrimping van de burgerlijke ruimte, het groeiende wantrouwen van het publiek in instellingen, toegenomen sociale spanningen, enzovoort.

Mensenrechtenverdedigers werken in een context die hen steeds vijandiger gezind is. De begrippen mensenrechten en rechtsstaat zelf worden in twijfel getrokken. Activisten, advocaten en journalisten die opkomen voor de fundamentele rechten van kwetsbare bevolkingsgroepen worden steeds vaker systematisch het doelwit van onliberaal repressief beleid.

Elke bladzijde van dit rapport getuigt van de kracht van de vlam die degenen drijft die zich inzetten voor de verdediging van de mensenrechten in het hart van onze samenlevingen, met gevaar en risico voor hun eigen vrijheid. Dit verslag is een eerbetoon aan ieder van hen.

ExPEERience Talk #10 – Verantwoord ondernemen en mensenrechten: het geval van de textielsector in Tunesië

Op de 10de ExPEERience Talk zullen Nadia Ben Halim (consultant) en Zeineb Mrouki (programmacoördinator AdZG Tunesië) een studie presenteren over de verantwoordelijkheid van bedrijven met betrekking tot de mensenrechten in de textielsector in het gouvernement Monastir in Tunesië.

De textielindustrie is momenteel goed voor 3.000 miljard dollar en is één van de belangrijkste economische sectoren ter wereld. In Tunesië is de kledingproductie goed voor een kwart van de industriële productie van het land in termen van bruto binnenlands product, waardoor het een centrale sector van de Tunesische economie is. Mensenrechtenorganisaties en officiële rapporten wijzen echter al jaren op systematische schendingen van de rechten van de werknemers (onwaardige arbeidsomstandigheden, informeel en illegaal werk, enz.). Onder de bedrijven die zich schuldig maken aan flagrante schendingen van de rechten van werknemers zijn veel onderaannemers van multinationals. Deze komen systematisch hun verplichtingen niet na en passen de zorgplicht niet toe in de hele toeleveringsketen, zoals de internationale normen voorschrijven.

De studie, die is uitgevoerd op basis van documentair onderzoek, veldonderzoek en met name overleg met vrouwelijke werknemers in de textielsector in het gouvernement Monastir, brengt systematische schendingen van de rechten van werknemers aan het licht, waaronder het ontbreken van sociale zekerheid, oneerlijke ontslagen, het niet verantwoorden van overuren en discriminatie die specifiek tegen vrouwen is gericht. Er worden aanbevelingen gedaan om de straffeloosheid van bedrijven ten aanzien van de door hen begane wetsovertredingen te bestrijden.

Deze studie maakt deel uit van het project PREVENT – Pour une Responsabilité et une Vigilance des Entreprises, uitgevoerd in samenwerking met Avocats Sans Frontières (ASF), Le Forum Tunisien des Droits Économiques et Sociaux (FTDES) en I Watch. Dit project heeft met name geleid tot de oprichting van een mechanisme voor toegang tot informatie en juridische bijstand voor degenen die het meest blootstaan aan schendingen door industriële ondernemingen, met name in de textielsector.

De studie wordt eind juni gepubliceerd op de website van AdZG. U kunt de beleidsnota nu al lezen op de website van AdZG: “Les travailleueur‧euse‧s du textile tunisien en quête de dignité et de justice face à des pratiques abusives et discriminatoires”.

Policy Brief : Les travailleueur.euse.s du textile tunisien en quête de dignité et de justice face à des pratiques abusives et discriminatoires

Justice ExPEERience: een netwerk en platform voor de bevordering van de mensenrechten

Dit artikel werd geschreven in het kader van de opstelling van het jaarverslag 2022 van AdZG, dat binnenkort beschikbaar zal zijn op de website van AdZG.

Justice ExPEERience is een internationaal netwerk van stakeholders die op de vijf continenten actief zijn rond de bevordering van de mensenrechten. Het is vooral een samenwerkingsnetwerk, waarin de leden worden gevraagd om hun kennis te bundelen, hun ervaringen en expertise te delen, maar ook om samen te werken, in groepen of communities, aan concrete projecten rond het monitoren van mensenrechtenschendingen, strategische procesvoering of belangenbehartiging.

Meer dan een jaar na de oprichting telt het netwerk Justice ExPEERience meer dan 400 leden. Onder hen bevinden zich activisten, juristen, onderzoekers, leden van het maatschappelijk middenveld, enz. die actief zijn op het gebied van justitie en de bevordering van de mensenrechten. ASF wil een omgeving creëren waarin al deze stakeholders kunnen samenwerken en hun expertise en capaciteiten wederzijds kunnen versterken.

Daarom is ASF in 2021 gestart met de uitwerking van het digitale platform Justitie ExPEERience. Deze digitale tool laat toe om het netwerk te begeleiden en te structureren. Hier vinden uitwisselingen plaats, wordt leren tussen peers uit verschillende regio’s mogelijk, worden werkgroepen gevormd en worden samenwerkingsverbanden ontwikkeld.

Om de veiligheid van de leden te garanderen, evenals de vertrouwelijkheid van de informatie die op Justice ExPEERience gedeeld wordt, worden de gegevens rechtstreeks op de servers van ASF gehost en lopen ze niet via de servers van grote digitale spelers. Om de netwerken over meerdere landen te bevorderen en aan de behoeften van zoveel mogelijk stakeholders te voldoen, is Justice ExPEERience een meertalig platform: de interface is momenteel beschikbaar in het Duits, Engels, Arabisch, Frans en Portugees; en de geplaatste content en updates kunnen in andere talen worden vertaald met behulp van een vertaaltool. In 2022 werd het platform ook ontwikkeld als mobiele applicatie, die kan worden gedownload en gebruikt op smartphones, zodat het platform op verschillende manieren toegankelijk is.

Op Justice ExPEERience kunnen alle leden informatie en nieuws uitwisselen en met elkaar communiceren zoals op een sociaal netwerk, over verschillende thema’s in verband met de mensenrechten; maar ze kunnen ook documentatie delen en rechtstreeks online, op een veilige manier, samenwerken aan documenten. Op het platform zijn verschillende samenwerkingsruimtes beschikbaar, over specifieke thema’s of projecten: het platform bevat 250 samenwerkingsruimtes, waaronder 20 openbare ruimtes voor het uitwisselen en delen van thematische informatie tussen alle leden van het netwerk. De leden van Justice ExPEERience worden dus uitgenodigd om niet alleen samen te werken op openbare ruimtes die openstaan voor het hele netwerk, maar ook op vertrouwelijke privéruimtes die strikt voorbehouden zijn aan leden die aan een gemeenschappelijk project werken.

Justitie ExPEERience communities

In deze verschillende ruimtes kunnen de leden van het netwerk samenwerken in groepen of communities, met behoud van de gewenste mate van openheid of vertrouwelijkheid van hun werkzaamheden. In 2022 ontwikkelde Justice ExPEERience verschillende communities, bestaande uit stakeholders uit het maatschappelijk middenveld die projecten uitvoeren in verschillende landen. Ze ontplooien en coördineren gezamenlijke acties voor het monitoren van mensenrechtenschendingen (in verschillende landen), strategische procesvoering (nationaal of transnationaal) of belangenbehartiging (op lokaal, regionaal of internationaal niveau). In de voor hen bestemde vertrouwelijke ruimtes beschikken de communities over een gedeelde en gezamenlijke bibliotheek, die de leden aanvullen, om de horizontale verspreiding van expertise en kennis tussen peers aan te moedigen. Deze uitwisseling van expertise en informatie vindt ook plaats in de thematische ruimtes die voor alle leden openstaan, waardoor Justice ExPEERience zelf een internationale en multisectorale community wordt.

Om het netwerk levendig te houden en uitwisselingen tussen de leden te bevorderen, worden elke maand ExPEERience Talks georganiseerd. Tijdens deze webinars stellen de leden van het netwerk een onderzoek, een project, een tool of een analyse voor die verband houdt met de bevordering van de mensenrechten en justitie. In 2022 vonden 5 ExPEERience Talks plaats, over uiteenlopende onderwerpen zoals het traject van uit Italië gerepatrieerde Tunesische migranten, het beheer van grondstoffen in Oeganda en de DRC, de strafrechtelijke praktijken in de CAR, of de reikwijdte en impact van de beslissingen van het Afrikaanse Hof voor de rechten van de mens en de volkeren.

Elke maand wordt informatie over nieuwe onderzoeken, activiteiten en evenementen van het netwerk gedeeld in een nieuwsbrief, The ExPEERience Letter.

Justice ExPEERience heeft de ambitie om zich in 2023 verder te ontwikkelen: nieuwe leden aantrekken, creëren en delen van expertise via hun platform maar ook hun Talks en nieuwsbrief aanvullen, nieuwe – vooral transnationale – samenwerkingsverbanden ontwikkelen, zich openstellen voor partnerschappen met externe stakeholders en het platform met de instrumenten ontwikkelen om beter aan de behoeften van de leden te voldoen. Justice ExPEERience zal het onderwerp zijn van een tech-demo op de internationale top voor mensenrechten in een digitale wereld, RightsCon, in juni 2023.

ExPEERience Talk #9 – Digitaal voor slachtoffers en gerechtigheid: het Back-up project van de organisatie We are NOT Weapons of War, gepresenteerd door Céline Bardet

  • Wanneer? Donderdag 4 Mei 2023, 1pm (Brussel)
  • Online (Big Blue Button)
  • Taal van de presentatie: Frans

Voor deze 9de ExPEERience Talk verwelkomen we Céline Bardet, oprichtster van de organisatie We are NOT Weapons of War (WWOW) die zich inzet voor de bestrijding van seksueel geweld in conflicten, in het bijzonder tegen verkrachting als oorlogswapen. Zij zal spreken over het belang van – met name juridische – ondersteuning van slachtoffers, maar ook van bewustmaking en belangenbehartiging op mondiaal niveau.

Tijdens deze Talk zal Céline Bardet het ontwikkelingsproces presenteren van het Back Up project, dat in 2018 door WWOW is gelanceerd. Dit project wil de drie grote uitdagingen van verkrachting in oorlogscontexten aankaarten: het onvermogen van slachtoffers om toegang te krijgen tot passende diensten; het gebrek aan coördinatie van de betrokken professionals; en het gebrek aan betrouwbare gegevens over de omvang van seksueel geweld in conflicten. Back Up is een digitale app, toegankelijk op mobiele telefoons, versleuteld en beveiligd, waarmee slachtoffers aangifte kunnen doen en bewijsmateriaal kunnen doorgeven, en betrokken professionals hun diensten beter kunnen coördineren. Na een eerste proeffase wordt Back Up nu ingezet in verschillende landen, waaronder Oekraïne en de Democratische Republiek Congo.

Tijdens deze Talk wordt het ontstaan van het Back Up project gepresenteerd, evenals de ontwikkeling en de werking van de digitale dienst. Welk proces werd gevolgd om er een instrument van te maken dat het best beantwoordt aan de reële behoeften van de slachtoffers en dat gemakkelijk door iedereen kan worden gebruikt, zelfs in de meest fragiele contexten? Hoe kan de veiligheid van de verzamelde gegevens en van de slachtoffers die zich melden, worden gewaarborgd? Hoe kunnen de lokale partners en de slachtoffers zich het instrument in oorlogssituaties eigen maken? Céline Bardet bespreekt de ontwikkelingsmethodologie en de reikwijdte van dit digitale project, dat niet alleen ten dienste staat van de slachtoffers, maar ook van het verzamelen van bewijsmateriaal en gegevens en, uiteindelijk, van belangenbehartiging tegen seksueel geweld in conflicten.

Tunesië: Van noodtoestand naar een populistische en autoritaire koers

ExPEERience Talk “Autoritaire drift in Tunesië: diagnose en macht in kaart brengen” (Webinar)

???? Donderdag 30 maart: 12.00 uur (Tunesië) / 13.00 uur (Brussel) / 14.00 uur (Kampala)
???? Taal: Frans; gepresenteerd door Lamine Benghazi (programmacoördinator van AdZG in Tunesië) en Mahdi Elleuch (coördinator van de onderzoeksafdeling van Legal Agenda in Tunis).

Van noodtoestand naar een populistische en autoritaire koers

Terwijl Tunesië na de Arabische lente van 2011 de democratische uitzondering in de regio was, stortte de staatsgreep van president Saied op 25 juli 2021, dedatum waarop de noodtoestand werd afgekondigd (schorsing van het parlement, ontslag van de regeringsleider en overname van de uitvoerende en wetgevende macht door de president), de rechtsstaat in een crisis die nu meer dan ooit een einde dreigt te maken aan de democratische transitie in Tunesië.

Deze autoritaire koersverandering, het einde van de scheiding der machten, bekrachtigd door de nieuwe grondwet die een jaar later door minder dan een derde van de kiezers werd goedgekeurd, gaat gepaard met steeds meer en grotere aanvallen op de rechtsstaat en op de rechten en vrijheden. Rechters worden willekeurig ontslagen, de pers en de media worden steeds meer gehinderd, tegenstanders, advocaten, vakbondsmensen en journalisten worden vervolgd en gearresteerd. De burgerlijke ruimte wordt met de dag kleiner en verenigingen lijken de volgende in het vizier te zijn. Zelfs de onafhankelijke instellingen die als gevolg van de grondwet van 2014 werden opgericht, zoals de Hoge Raad voor de Magistratuur (CSM), het Grondwettelijke controleorgaan voor wetsontwerpen (IPCCPL) en de Commissie voor corruptiebestrijding (INLUCC) werden nauwgezet ontmanteld. De ISIE, het orgaan dat belast is met de verkiezingen en nu gebonden is aan de regering, heeft in december en januari parlementsverkiezingen georganiseerd die door de overgrote meerderheid van de Tunesiërs (89%) werden geboycot. Ten slotte heeft de toename van de vreemdelingenhaat, gevoed door de samenzweerderige en racistische opmerkingen van de president in februari 2023, geleid tot een ongekende golf van geweld tegen personen met Afrikaanse roots, voornamelijk migranten uit Subsaharaans Afrika.

De situatie is momenteel des te somberder omdat de economische en sociale crisis blijft toenemen, wat leidt tot de verarming en het vertrek, met gevaar voor eigen leven, van veel Tunesiërs en migranten vanaf de kust. Bovendien heeft het land moeite om een akkoord te bereiken met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en het vooruitzicht van wanbetalingen komt gevaarlijk dichtbij.

“500 dagen na artikel 80”: het monitoringrapport van de Alliance Sécurité et Libertés

Sinds 25 juli 2021 volgen ASF en de leden van de Alliance Sécurité et Libertés nauwgezet wat de gevolgen zijn van de beslissingen van president Kais Saied voor de rechtsstaat en de vrijheden in Tunesië. Op basis van een kwalitatieve en kwantitatieve analyse werden reeds vier periodieke rapporten gepubliceerd, nl. 50, 100, 200 en 365 dagen na 25 juli 2021. Het volgende rapport, dat betrekking zal hebben op de ontwikkelingen sinds de stemming over de nieuwe grondwet die eenzijdig door president Saied werd opgesteld, zal de ernstige verslechtering van de situatie in het land in de afgelopen maanden analyseren.

De analyse van het politieke en institutionele strijdtoneel (I) zalgericht zijn op de nieuwe verdeling van de bevoegdheden die voortvloeit uit de grondwet van 2022, de massale onthouding bij de verkiezingen van vorig jaar na verkiezingsprocessen die alle normen van vrije verkiezingen met de voeten traden en de opkomst van nieuwe instellingen die twijfelachtig zijn wat betreft legitimiteit en onafhankelijkheid, alsook de situatie van de rechterlijke macht en de sociaal-economische crisis die het land doormaakt.

Rechten en vrijheden (II) zalhet gebruik van justitie tegen tegenstanders van het regime, de onderdrukking van de pers en de media en van het vakbondswerk, alsmede de migratiesituatie in Tunesië en het massale geweld tegen personen met Afrikaanse roots in het land aan de kaak stellen.

Ten slotte zullen in de positionering (III) de nieuwe samenstellingen van het Tunesische politieke toneel en hun standpunten ten opzichte van het “stappenplan” van de president worden geanalyseerd. Ook de buitenlandse reacties op de excessen van het regime en het diplomatieke beleid van Tunesië, met name de toenaderingspogingen tot de Arabische landen en Italië, zullen worden geanalyseerd.

Hoe is het zover kunnen komen? Hoe staat het met het verzet tegen deze wantoestanden? Wat zijn de vooruitzichten voor de toekomst?

Om deze vragen te beantwoorden en de autoritaire koers in Tunesië te analyseren, ontvangen we op donderdag 30 maart Lamine Benghazi (programmacoördinator van ASF in Tunesië) en Mahdi Elleuch (coördinator van de onderzoeksafdeling van Legal Agenda in Tunis) voor onze 8ste ExPEERience Talk. Onder de titel “Autoritaire excessen in Tunesië: diagnose en overzicht“, zal deze lezing de vorm aannemen van een dialoog tussen onze twee gasten, gevolgd door een uitwisselingsmoment met de deelnemers, over de huidige situatie in Tunesië, de uitdagingen en de gevolgen ervan, gebaseerd op de analyse uitgevoerd in het kader van het rapport “500 dagen na artikel 80” dat binnenkort zal worden gepubliceerd.

ExPEERience Talk

Hoe is het zover gekomen? Hoe staat het met het verzet tegen deze misstanden? Wat zijn de vooruitzichten voor de toekomst?

Om deze vragen te beantwoorden en de autoritaire wending in Tunesië te analyseren, verwelkomen we op donderdag 30 maart Lamine Benghazi (programmacoördinator van AdZG in Tunesië) en Mahdi Elleuch (coördinator van de onderzoeksafdeling van Legal Agenda in Tunis) voor onze 8e ExPEERience Talk. Onder de titel “Authoritaire drift in Tunesië: diagnose en machtsoverzicht”, zal deze lezing de vorm aannemen van een dialoog tussen onze twee gasten, gevolgd door een uitwisseling met de deelnemers, over de huidige situatie in Tunesië, de inzet en de gevolgen ervan, gebaseerd op de analyse uitgevoerd in het kader van het rapport “500 dagen na artikel 80” dat binnenkort zal worden gepubliceerd.

U kunt zich nu inschrijven via de volgende link.

AdZG lanceert Justice ExPEERience, een netwerk voor mensenrechtenverdedigers!

De geboorte van het netwerk Justitie ExPEERience

Geconfronteerd met een dynamische en voortdurend veranderende omgeving heeft AdZG enkele jaren geleden een strategische verschuiving ingezet. Reflecties en observaties over de rol en de missie van AdZG hebben geleid tot een herpositionering van de organisatie als een actor die netwerken kan mobiliseren en bevorderen tussen actoren die mensenrechten verdedigen. Of het nu gaat om de uitvoering van projecten, de ontwikkeling van transnationale benaderingen, een grotere invloed (advocacy) of de versterking van collectieve acties, AdZG wil een actor worden die mensen samenbrengt, die niet alleen partnerschappen maar ook netwerken bezielt, gebaseerd op gecontextualiseerde expertise.

Met deze beschouwingen en vaststellingen in het achterhoofd richtte ASF het Justice ExPEERience-netwerk op, dat tot doel heeft stakeholders die strijden voor mensenrechten over de hele wereld met elkaar te verbinden. Om dit netwerk concreet te ondersteunen, heeft ASF ook een instrument met dezelfde naam in het leven geroepen, gericht op het creëren van duurzame samenwerkingsverbanden en leerprocessen tussen ‘peers’: het digitale platform Justice ExPEERience.

Uitbouwen van netwerken en praktijkgemeenschappen

Naast de verbetering van de contacten en de collectieve werkzaamheden binnen ASF, is het platform Justice ExPEERience vooral een instrument voor de uitbouw van netwerken en praktijkgemeenschappen. Maar wat bedoelen we met praktijkgemeenschappen? Een praktijkgemeenschap is een groep mensen die rond een gelijkaardig thema werkzaam zijn of dezelfde belangen hebben voor eenzelfde onderwerp, en die samenkomen om ervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren om hun kennis en vaardigheden te versterken, hun doelstellingen beter te verwezenlijken en zelfs gezamenlijke projecten uit te voeren.

Samen met haar partners heeft ASF in verschillende contexten zeer actieve praktijkgemeenschappen opgericht. Justice ExPEERience heeft dus bijgedragen tot de ontwikkeling van een praktijkgemeenschap in de DRC rond een strategische actie die de Congolese staat confronteert met hun verantwoordelijkheden inzake misbruik van voorlopige hechtenis en slechte detentieomstandigheden. Deze gemeenschap, die aanvankelijk opgezet was op basis van enkele fysieke bijeenkomsten, kon haar actie collectief voortzetten en tegelijk de continuïteit verzekeren bij de opleiding van haar leden via het platform Justice ExPEERience. Beschikken over een collectieve onlinetool was van cruciaal belang voor de uitwerking van deze actie, die actieve leden uit de verschillende provincies van de DRC samenbrengt.

Op basis van de lessen uit deze eerste succesvolle ervaring, ontstaan op het platform steeds meer nieuwe praktijkgemeenschappen, waarbij soms partners uit verschillende regio’s of zelfs verschillende landen samengebracht worden.

De organisatie van het platform Justice ExPEERience

Het platform Justice ExPEERience maakt het dus mogelijk om mensenrechtenstakeholders samen te brengen rond specifieke projecten in het kader van praktijkgemeenschappen. Met het oog op gestructureerde en georganiseerde uitwisselingen is het opgedeeld in ruimtes die gewijd zijn aan specifieke thema’s, contexten of projecten. Het is een echt sociaal netwerk waarop elke gebruiker beschikt over een aanpasbare profielpagina, discussie- en uitwisselingsruimten en verschillende nieuwsfeeds in verband met de thema’s waaraan hij of ze werkt.

Het platform is ook bedoeld om, naarmate al deze digitale gemeenschappen zich ontwikkelen, een veel ruimer en internationaal netwerk te vormen, dat moet leiden tot uitwisseling rond mondiale thema’s en kwesties, hetzij rechtstreeks in de daartoe bestemde publieke ruimtes, hetzij zelfs tijdens virtuele bijeenkomsten die in de vorm van webinars op het platform georganiseerd worden. Daarom is het platform ook beschikbaar in verschillende talen, waaronder Engels, Frans en Arabisch.

Een voortdurende aanpassing

Het platform wordt verder ontwikkeld, rekening houdend met de feedback van de leden, om zo goed mogelijk tegemoet te komen aan de behoeften van ASF en haar partners. Hierdoor wordt het platform voortdurend ontwikkeld, met veel geplande verbeteringen en toevoegingen, zoals de geplande ontwikkeling van een mobiele applicatie zodat het platform wereldwijd vlotter toegankelijker wordt.