ASF in de Democratische Republiek Congo

Algemene context

De Democratische Republiek Congo (DR Congo) is met bijna 80.000.000 inwoners het op een na grootste land van het Afrikaanse continent. Ondanks de, door de internationale gemeenschap, democratisch geachte verkiezingen in 2006 en 2011 heeft de DR Congo moeite om de cyclus van conflicten te doorbreken. In het oosten blijft de onveiligheid voortbestaan door toedoen van verschillende gewapende groepen die er al meer dan tien jaar ernstige en massale mensenrechtenschendingen begaan. Deze conflicten, gevoed door de winning van en illegale handel in natuurlijke hulpbronnen en in de hand gewerkt door endemische corruptie, dompelen de bevolking onder in een voortdurend klimaat van instabiliteit. Dit alles is dan weer de oorzaak van een ernstige humanitaire crisis. De conflicten en het geweld spreiden zich uit over de andere provincies van het land. Zo zijn de Kasaï-provincies al sinds midden 2016 het toneel van gewelddaden op grote schaal.

Sinds eind 2016 treft een nieuwe politieke crisis de DR Congo. President Kabila klampt zich vast aan de macht, hoewel hij aan het eind van zijn tweede en derde mandaat is gekomen. De vreedzame protesten die een democratische machtswisseling eisen, werden regelmatig en gewelddadig neergeslagen door de politie, het leger en de inlichtingendiensten. Deze voeren steeds vaker arrestaties en ontvoeringen uit, wat duidt op een ernstige inperking van de publieke ruimte.

Bovenop dit gespannen klimaat komt ook nog een erg instabiele economische en sociale situatie. De DR Congo werd immers ten volle getroffen door de impact van de internationale economische crisis op de prijzen van primaire grondstoffen, waaronder hulpbronnen uit de mijn- en bosbouw. Deze zijn de voornaamste bronnen voor de groei van het land zijn.

Justitiecontext

Ook al werden reeds vele inspanningen geleverd, toch staat de bevolking inzake rechtstoegang voor enorme obstakels. Tijdens de Staten-Generaal voor Justitie in 2015 werden talrijke uitdagingen geïdentificeerd. Deze zijn zowel van institutionele, structurele, materiële, financiële maar ook sociologische aard. Het nationale beleid voor de hervorming van justitie dat in mei 2017 werd aangenomen wil hier een antwoord op bieden.

Echter, het budget dat tot op vandaag is toegezegd voor justitie is nog steeds veel te beperkt. Dit maakt het justitieaanbod zwak en disfunctioneel. Gezien de immense oppervlakte van het land is er met betrekking tot het geografische bereik een acuut probleem. Bovendien is toegang tot een advocaat niet gegarandeerd. In afwezigheid van een functionerend en gesubsidieerd systeem van rechtsbijstand is de kostprijs van de diensten van een advocaat onbetaalbaar. Daarbij komt dat de meeste advocaten gebaseerd zijn in de grootstedelijke gebieden, waardoor de meerderheid van de Congolezen geen beroep kan doen op hun diensten.

Tot slot heeft de bevolking slechts een beperkte kennis van haar rechten en van de middelen om deze rechten uit te oefenen, vooral in rurale gebieden. Ze is ook in toenemende mate argwanend ten opzichte van de gerechtelijke instellingen, vooral vanwege latent corrupte justitieactoren, een zwakke uitvoering van gerechtelijke beslissingen maar ook vanwege de economische en sociale kost van gerechtelijke procedures. Bijgevolg blijven mensen in grote mate een beroep doen op traditionele autoriteiten om hun conflicten te op te lossen.