Kinshasa, 8 april 2016 – Advocaten Zonder Grenzen werkt nu, met de steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking, twee jaar actief samen met de balies van West-Congo tegen het onterechte en zelfs onwettige gebruik van de voorlopige hechtenis in dat land. Drie cruciale aspecten van dat project zijn de in voorarrest geplaatste mensen helpen te begrijpen wat er gaande is en het heft in eigen handen te nemen, rechtsbijstand door advocaten met een specifieke opleiding, en het aan het licht brengen van de verschrikkelijke omstandigheden waarin deze mensen worden vastgehouden en van de oorzaken van het overmatige gebruik van de voorlopige hechtenis.
Het voorarrest is bedoeld om iemand in hechtenis te nemen in afwachting van een vonnis. Het moet gezien worden als een uitzonderlijke, door de wet streng gereglementeerde maatregel, aangezien iemand die onder deze voorwaarden wordt vastgehouden nog steeds onschuldig geacht wordt.
Net als in veel andere landen gaat het er in de DRC echter anders aan toe. De overgrote meerderheid van de gevangenispopulatie (75 à 82% volgens de beschikbare cijfers) bestaat uit mensen die wachten op een vonnis en die vaak onwettig worden vastgehouden. De nationale wetten en internationale normen die bepalen onder welke voorwaarden iemand kan worden aangehouden en vastgehouden, worden immers niet nageleefd.
In het kader van het project Na Bosembo Tokokani hebben 90 Congolese advocaten tot nu toe 1.500 mensen geïnformeerd over hun rechten, zo’n 1.500 gedetineerden gesproken tijdens rechtsbijstandspermanenties en meer dan 2.000 keer beroep aangetekend bij de bevoegde rechters om de wettigheid van de hechtenis te doen natrekken. Wanneer de voorhechtenis onwettig of niet gerechtvaardigd bleek, vroegen de advocaten om de invrijheidstelling van hun cliënten.
De activiteiten werden gecoördineerd door de balies van Kinshasa-Matete, Kinshasa-Gombe, Matadi en Mbandaka, en er werd rechtsbijstand verleend aan de bijzonder kwetsbare categorie van mensen in voorlopige hechtenis in afwachting van een vonnis. Op die manier heeft men ook de ernstig verstoorde werking van de hechtenismechanismen in de DRC blootgelegd en geanalyseerd en getracht die bij te sturen. In dat kader zijn twee studies uitgevoerd in de provincie Neder-Congo. Daarbij werd het overheidspersoneel gevraagd naar hun ervaringen met de voorlopige hechtenis, maar vonden ook talrijke ontmoetingen plaats met gedetineerden in de gevangenis van Matadi. Dit onderzoek toonde aan dat de door de wet bepaalde maatregel van voorlopige hechtenis vaak wordt misbruikt vanwege bepaalde financiële belangen.
Over de bevindingen die zijn verzameld tijdens de informatieacties, het verstrekken van juridisch advies en de rechtsbijstand aan gedetineerden maar ook tijdens het onderzoek en de ontmoetingen met het overheidspersoneel worden in Kinshasa op 8 en 9 april drie belangrijke evenementen georganiseerd: een rondetafelgesprek met personen bevoegd voor de penitentiaire, gerechtelijke en administratieve aspecten van de voorlopige hechtenis, een colloquium over de gerechtelijke praktijken en de alternatieven voor voorlopige hechtenis dat openstaat voor alle geïnteresseerden, en een tentoonstelling met foto’s van Rosalie Colfs die de getuigenissen van mensen over hun ervaringen in voorlopige hechtenis illustreren.
* Download de studie Pour quoi détenir? Réalités de la détention des personnes en RD Congo (PDF in het Frans)
* Download de studie Expériences de la détention dans la prison centrale de Matadi (PDF in het Frans)
De noden zijn enorm. “Onze juristen en juridische assistenten ontfermen zich over de mensen die in de steek gelaten worden, vooral vrouwen die hun rechten niet kennen wat een erfenis betreft of die te maken hebben met ernstig huiselijk geweld”, vertelt Oyal Ngarassal, voorzitter van een tweede partner, het Public Interest Law Center (PILC). “Op een bepaald moment hebben deze mensen er genoeg van, willen ze niet meer afzien, en dan nemen ze de stap en komen ze ons opzoeken om hun rechten te verdedigen.”
